Bài tập số 3, trang 81 SGK Toán 11 Tập 2 (Chân trời sáng tạo), là bài toán nâng cao về Khoảng cách trong không gian. Hình chóp $S.ABCD$ có các cạnh bên bằng nhau ($SA=SB=SC=SD$), nên chân đường cao $O$ trùng với tâm đáy. Ta cần chứng minh mối quan hệ vuông góc và tính khoảng cách giữa hai đường thẳng chéo nhau $AB$ và $SC$.
Cho hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình vuông cạnh a, $ SA = SB = SC = SD = a\sqrt{2}$. Gọi I, J lần lượt là trung điểm của AB và CD.
a) Chứng minh AB ⊥ (SIJ).
b) Tính khoảng cách giữa hai đường thẳng AB và SC.
Chứng minh $AB \perp (SIJ)$ (a): Chỉ cần chỉ ra $AB$ vuông góc với hai đường thẳng cắt nhau trong $(SIJ)$.
Tính $d(AB, SC)$ (b):
Nhận thấy $AB$ song song với $CD$, suy ra $AB$ song song với mặt phẳng $(SCD)$.
Khoảng cách $d(AB, SC) = d(AB, (SCD)) = d(I, (SCD))$.
Ta sẽ tính $d(O, (SCD))$ trước, sau đó suy ra $d(I, (SCD))$. Vì $O$ là trung điểm $IJ$, ta có $d(I, (SCD)) = d(J, (SCD))$ (do $IJ // CD \subset (SCD)$). Tuy nhiên, phương pháp được sử dụng trong lời giải gốc là dùng tỉ lệ khoảng cách qua $O$ và $I$ bằng cách kẻ $OK \perp SJ$ và $IH \perp SJ$.
Ta có hình minh hoạ như sau:

a) Ta có: ΔSAB cân tại S và đáy là hình vuông ABCD.
Nên SI ⊥ AB và IJ ⊥ AB
⇒ AB ⊥ (SIJ)
b) Ta có: AB // CD ⇒ AB // (ABCD)
⇒ d(AB, SC) = d(AB, (SCD)) = d(I, (SCD))
Gọi H, K lần lượt là hình chiếu vuông góc của I, O trên SJ
Ta có: IH // OK và IH = 2OK
Vì AB // CD nên CD ⊥ (SIJ)
⇒ CD ⊥ IH
⇒ IH ⊥ (SCD)
⇒ d(AB, CD) = d(AB, (SCD)) = IH = 2OK
Ta có: ABCD là hình vuông:
Suy ra: $OA=\frac{AC}{2}=\frac{\sqrt{AD^2+CD^2}}{2}$ $=\frac{\sqrt{a^2+a^2}}{2}=\frac{a\sqrt{2}}{2}$
• Xét ΔSAO vuông tại O có:
$SO=\sqrt{SA^2-OA^2}$ $=\sqrt{(a\sqrt{2})^2-\left ( \frac{a\sqrt{2}}{2} \right )^2}$ $=\frac{a\sqrt{6}}{2}$
• Xét ΔSOJ vuông tại O có đường cao OK nên
$OK=\frac{SO.OJ}{\sqrt{SO^2+OJ^2}}$ $=\frac{\frac{a\sqrt{6}}{2}.\frac{a}{2}}{\sqrt{\left ( \frac{a\sqrt{6}}{2} \right )^2+\left ( \frac{a}{2} \right )^2}}=\frac{a\sqrt{42}}{14}$
Vậy $d(AB, SC) = 2OK =\frac{a\sqrt{42}}{14}$
Quan hệ vuông góc: Ta chứng minh được $\mathbf{AB \perp (SIJ)}$ do $AB \perp SI$ và $AB \perp IJ$.
Khoảng cách: Khoảng cách giữa $AB$ và $SC$ được quy về khoảng cách từ $O$ đến mặt phẳng $(SCD)$ do tính đối xứng của hình chóp và $I$ là trung điểm.
Giá trị khoảng cách được tính trong tam giác vuông $SOJ$:
• Xem thêm: