Bài tập số 6, trang 49 SGK Toán 11 Tập 2 (Chân trời sáng tạo), là bài toán ứng dụng Đạo hàm của hàm hợp (quy tắc chuỗi) trong kinh tế. Bài toán yêu cầu tính tốc độ tăng chi phí ($C'(t)$) theo thời gian $t$, khi chi phí $C$ phụ thuộc vào sản lượng $x$, và sản lượng $x$ lại phụ thuộc vào thời gian $t$.
Một công ty xác định rằng tổng chi phí của họ, tính theo nghìn đô-la, để sản xuất x mặt hàng là và công ty lên kế hoạch nâng sản lượng trong t tháng kể từ nay theo hàm số x(t) = 20t + 40. Chi phí sẽ tăng nhanh thế nào sau 4 tháng kể từ khi công ty thực hiện kế hoạch đó?
Mối liên hệ: Chi phí $C$ là hàm hợp của $t$: $C(t) = C(x(t))$.
Tốc độ tăng chi phí theo thời gian: Là đạo hàm của hàm hợp $C'(t)$.
Công thức Quy tắc Chuỗi:
Tính $C'(x) = (\sqrt{5x^2+60})'$ (Đạo hàm theo $x$).
Tính $x'(t) = (20t + 40)'$ (Đạo hàm theo $t$).
Tính $x(4)$ (Sản lượng tại $t=4$).
Thay $x=x(4)$ và $x'(4)$ vào công thức trên.
Ta có:
$C'(x)=(\sqrt{5x^2+60})'=\frac{(5x^2+60)'}{2\sqrt{5x^2+60}}$
$=\frac{10x}{2\sqrt{5x^2+60}}=\frac{5x}{\sqrt{5x^2+60}}$
Có x'(t) = (20t + 40)' = 20; x(4) = 120.
Khi đó, tốc độ tăng chi phí của công ty sau t tháng là: C'(x(t)) = C'(x).x'(t).
Tốc độ tăng chi phí của công ty sau 4 tháng kể từ khi công ty thực hiện kế hoạch đó là:
$C'(x(4)) = C'(120).x'(4)$ $=\frac{5.120}{\sqrt{5.120^2+60}}.20\approx 44,7$ (nghìn USD/tháng)
Tốc độ tăng chi phí của công ty sau 4 tháng kể từ khi công ty thực hiện kế hoạch đó khoảng 44,7 nghìn đô/tháng.
Tốc độ tăng chi phí của công ty sau 4 tháng được tính bằng quy tắc chuỗi (đạo hàm hàm hợp): $\mathbf{C'(t) = C'(x) \cdot x'(t)}$. Tại thời điểm $t=4$, sản lượng là $x=120$. Thay các giá trị vào công thức, ta xác định được chi phí sẽ tăng với tốc độ xấp xỉ $44,7$ nghìn đô-la mỗi tháng.
• Xem thêm:
Bài 2 trang 49 Toán 11 tập 2 Chân trời sáng tạo: Tính đạo hàm của các hàm số sau: a) y = sin3x;...