Bài tập số 13, trang 96 SGK Toán 10 Tập 2 (Kết nối tri thức), yêu cầu chứng minh công thức tính bán kính đường tròn nội tiếp (r) của tam giác ABC thông qua độ dài ba cạnh a, b, c. Để chứng minh, ta kết hợp công thức tính diện tích tam giác cơ bản (S = p . r) với Công thức Heron ($S = \sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}$), trong đó p là nửa chu vi.
Từ các công thức tính diện tích tam giác đã được học, hãy chứng minh rằng, trong tam giác ABC, ta có
$r=\frac{\sqrt{(b+c-a)(c+a-b)(a+b-c)}}{2\sqrt{a+b+c}}$
Thiết lập công thức ban đầu: Công thức liên hệ giữa diện tích $S$, nửa chu vi $p$, và bán kính nội tiếp $r$ là $S = p \cdot r$. Từ đó, suy ra $r = \frac{S}{p}$.
Sử dụng Công thức Heron: Thay $S$ bằng công thức Heron để biểu diễn $r$ theo $p$ và độ dài các cạnh.
Thay thế $p$: Biểu diễn $p$ và các hiệu $(p-a), (p-b), (p-c)$ theo $a, b, c$ để thu được biểu thức cần chứng minh.
Lưu ý: Nửa chu vi $p = \frac{a+b+c}{2}$.
Gọi S, p lần lượt là diện tích, nửa chu vi của tam giác ABC.
Ta có: $p=\frac{a+b+c}{2}$
Theo các công thức về diện tích tam giác, ta có:
$S=p.r=\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}$
Suy ra:
$r=\frac{S}{p}=\frac{\sqrt{p(p-a)(p-b)(p-c)}}{p}$
$=\sqrt{\frac{p(p-a)(p-b)(p-c)}{p^2}}$$=\sqrt{\frac{(p-a)(p-b)(p-c)}{p}}$
$= \sqrt{\frac{(\frac{a+b+c}{2}-a)(\frac{a+b+c}{2}-b)(\frac{a+b+c}{2}-c)}{\frac{a+b+c}{2}}}$
$=\sqrt{\frac{\frac{b+c-a}{2}.\frac{a+c-b}{2}.\frac{a+b-c}{2}}{\frac{a+b+c}{2}}}$
$=\sqrt{\frac{1}{8}.2.\frac{(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}{a+b+c}}$
$=\sqrt{\frac{(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}{4(a+b+c)}}$
$=\frac{\sqrt{(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}}{2\sqrt{a+b+c}}$
Vậy ta có:
$r=\frac{\sqrt{(b+c-a)(a+c-b)(a+b-c)}}{2\sqrt{a+b+c}}$
Tổng kết Bài 13 trang 96 Toán 10 tập 2 Kết nối tri thức: Công thức bán kính đường tròn nội tiếp $r$ được chứng minh bằng cách kết hợp $\mathbf{r = S/p}$ với $\mathbf{Công thức Heron}$. Quá trình biến đổi số học tập trung vào việc đưa nửa chu vi $p$ và các hiệu $p-a, p-b, p-c$ về dạng biểu diễn theo độ dài ba cạnh $a, b, c$ và rút gọn hằng số $\frac{1}{4}$ ra khỏi căn thức ở mẫu số.
• Xem thêm