Bài toán mô tả chuyển động của người chơi đu trong trò chơi dân gian Hội Lim bằng công thức li độ $d = 3 \cos\left(\frac{\pi}{3}(2t-1)\right)$, trong đó $t$ là thời gian (giây) và $d$ là li độ so với vị trí cân bằng. Khoảng cách thực tế là $h = |d|$. Ta cần tìm các thời điểm $t \ge 0$ để khoảng cách $h$ đạt giá trị $3 \text{ m}$ và $0 \text{ m}$.
Hội Lim (tỉnh Bắc Ninh) được tổ chức vào mùa xuân thường có trò chơi đánh đu. Khi người chơi đu nhún đều, cây đu sẽ đưa người chơi đu dao động quanh vị trí cân bằng (Hình 38).
Nghiên cứu trò chơi này, người ta thấy khoảng cách h(m) từ vị trí người chơi đu đến vị trí cân bằng được biểu diễn qua thời gian t (s) (với t ≥ 0) bởi hệ thức h = |d| với , trong đó ta quy ước d > 0 khi vị trí cân bằng ở phía sau lưng người chơi đu và d < 0 trong trường hợp ngược lại. (Nguồn: Đại số và Giải tích 11 Nâng cao, NXBGD Việt Nam, 2020). Vào thời gian t nào thì khoảng cách h là 3 m, 0 m?
Ta cần giải phương trình $h = |d| = A$ với $A = 3$ và $A = 0$, sau đó tìm nghiệm $t$ không âm ($t \ge 0$).
Phương trình cần giải:
Ta áp dụng các công thức nghiệm cơ bản và tìm $t \ge 0$.
• Khi khoảng cách từ người chơi đu đến vị trí cân bằng là 3m thì h = 3.
Ta có:
⇔ hoặc
*TH1:
*TH2:
Do t ≥ 0, k ∈ ℤ nên k ∈ {0; 1; 2; …}
Khi đó, (giây) thì khoảng cách h là 3 m.
• Khi khoảng cách từ người chơi đu đến vị trí cân bằng là 0m thì h = 0.
Ta có:
Do t ≥ 0, k ∈ ℤ nên k ∈ {0; 1; 2; …}
Khi đó: (giây) thì khoảng cách h là 0 m.
Khoảng cách h | Phương trình cosu=a | Thời điểm t≥0 |
$3 \text{ m}$ | $\cos\left(\frac{\pi}{3}(2t-1)\right) = \pm 1$ | $t = \frac{3k + 1}{2}, k \in \{0; 1; 2; \ldots\}$ |
$0 \text{ m}$ | $\cos\left(\frac{\pi}{3}(2t-1)\right) = 0$ | $t = \frac{5}{4} + \frac{3k}{2}, k \in \{0; 1; 2; \ldots\}$ |
• Xem thêm:
Bài 1 trang 40 Toán 11 tập 1 SGK Cánh Diều: Giải phương trình:...
Bài 2 trang 40 Toán 11 tập 1 SGK Cánh Diều: Giải phương trình:...