Bài tập số 4, trang 61 SGK Toán 8 Tập 2 (Cánh Diều), là một bài toán thực tế minh họa cách sử dụng Định lý Thales (hoặc tam giác đồng dạng) để tính khoảng cách giữa hai vị trí $A$ và $B$ nằm trên hai bờ sông khác nhau, mà không cần đo đạc trực tiếp.
Anh Thiện và chị Lương đứng ở hai phía bờ song và muốn ước lượng khoảng cách giữa hai vị trí A, B ở hai bên bờ sông (Hình 27).
- Anh Thiện chọn vị trí C ở bên bờ sông sao cho A, B, C thẳng hàng và đo được BC=4m;
- Tiếp theo, anh Thiện xác định vị trí D, chị Lương xác định vị trí E sao cho D, B, E thẳng hàng, đồng thời $\widehat {BAE} = \widehat {BCD} = 90^\circ$;
- Anh Thiện đo được CD=2m, chị Lương đo được AE=12m.
- Hãy tính khoảng cách giữa hai vị trí A và B.

Quan hệ Song song: Từ giả thiết $\widehat {BAE} = \widehat {BCD} = 90^\circ$, ta thấy $AE$ và $CD$ cùng vuông góc với đường thẳng $AC$ (hay đường thẳng chứa $AB$).
Định lý Thales: Áp dụng Định lý Thales (hoặc tam giác đồng dạng) cho hai đường thẳng song song $AE$ và $CD$ cắt hai cát tuyến $AC$ và $DE$ tại điểm $B$.
Thiết lập Tỉ lệ thức: Tam giác $\triangle BAE$ và $\triangle BCD$ đồng dạng (hoặc $\triangle BCD \sim \triangle BAE$).
Tính $AB$: Thay các giá trị đã biết vào tỉ lệ thức.
Ta có:
$\left. \begin{array}{l}AE \bot AC\\CD \bot AC\end{array} \right\} \Rightarrow AE\parallel CD$
Xét tam giác ABE với AE//CD, ta có:
$\frac{{AB}}{{BC}} = \frac{{AE}}{{CD}}$ (Hệ quả của định lý Thales)
\Rightarrow \frac{{AB}}{4}$ $= \frac{{12}}{2} \Rightarrow AB = 12.4:2 = 24$
Vậy khoảng cách AB là 24m.
Bài toán đo khoảng cách qua sông đã được giải quyết thành công bằng việc tạo ra hai tam giác đồng dạng $\mathbf{\triangle BCD \sim \triangle BAE}$ (g.g), nhờ vào điều kiện vuông góc và các góc đối đỉnh. Tỉ lệ thức $\frac{BC}{BA} = \frac{CD}{AE}$ cho phép tính khoảng cách $AB$ là $\mathbf{24 \text{ m}}$.
• Xem thêm: