Việc phân tích đồ thị của đạo hàm là một kỹ năng quan trọng trong việc khảo sát hàm số. Đồ thị y = f'(x) cung cấp những thông tin then chốt về tính đồng biến, nghịch biến và các điểm cực trị của hàm số gốc y = f(x). Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn giải chi tiết Bài 1.6 Toán 12 tập 1 sách Kết nối tri thức để nắm vững kỹ năng này.
Đồ thị của đạo hàm bậc nhất y = f'(x) của hàm số f(x) được cho trong Hình 1.13:
a) Hàm số f(x) đồng biến trên những khoảng nào? Giải thích.
b) Tại giá trị nào của x thì f(x) có cực đại hoặc cực tiểu? Giải thích.
Để giải quyết bài toán này, bạn cần nhớ mối quan hệ giữa dấu của đạo hàm \(f'(x)\) và tính chất của hàm số \(f(x)\). Dựa vào đồ thị \(y = f'(x)\):
Nếu đồ thị nằm phía trên trục hoành (tức là f'(x) > 0), hàm số f(x) đồng biến.
Nếu đồ thị nằm phía dưới trục hoành (tức là \(f'(x) < 0\)
), hàm số f(x) nghịch biến.
Điểm cực trị của f(x) xảy ra tại các điểm x mà tại đó f'(x) = 0 (đồ thị cắt trục hoành) và f'(x) đổi dấu.
f'(x)
đổi dấu từ âm sang dương (\(- \to +\)) thì f(x) có cực tiểu.
f'(x)
đổi dấu từ dương sang âm (\(+ \to -\)) thì f(x) có cực đại.
a) Vì f'(x) > 0 khi x ∈ (2; 4) và x ∈ (6; +∞).
Nên hàm số f(x) đồng biến trên (2; 4) và (6; +∞).
Vì f'(x) < 0 khi x ∈ (0; 2) và x ∈ (4; 6).
Nên hàm số f(x) nghịch biến trên (0; 2) và (4; 6).
b) Vì f'(x) < 0 với mọi x ∈ (0; 2) và f'(x) > 0 với mọi x ∈ (2; 4) thì x = 2 là một điểm cực tiểu của hàm số f(x).
Vì f'(x) > 0 với mọi x ∈ (2; 4) và f'(x) < 0 với mọi x ∈ (4; 6) thì điểm x = 4 là một điểm cực đại của hàm số f(x).
Vì f'(x) < 0 với mọi x ∈ (4; 6) và f'(x) > 0 với mọi x ∈ (6; +∞) thì x = 6 là một điểm cực tiểu của hàm số f(x).
Bài toán này đã minh họa một cách trực quan mối liên hệ chặt chẽ giữa hàm số f(x) và đạo hàm f'(x).
Dấu của f'(x) cho biết chiều biến thiên của f(x).
Sự đổi dấu của f'(x) tại các nghiệm của nó cho biết vị trí các điểm cực trị của f(x). Nắm vững mối quan hệ này là nền tảng để giải quyết các bài toán khảo sát hàm số phức tạp hơn mà không cần biết biểu thức của hàm số gốc.
» Xem thêm