Bài toán này là ứng dụng thực tế của đại lượng tỉ lệ nghịch để so sánh năng suất làm việc của hai thợ. Với cùng một khối lượng công việc, năng suất (số sản phẩm/giờ) và thời gian hoàn thành là hai đại lượng tỉ lệ nghịch với nhau.
Với thời gian để một thợ lành nghề làm được 12 sản phẩm thì người thợ học việc chỉ làm được 8 sản phẩm. Hỏi người thợ học việc phải mất bao nhiêu thời gian để hoàn thành khối lượng công việc mà người thợ lành nghề làm trong 48 giờ?
Gọi $v_{\text{lành}}$ và $v_{\text{học}}$ là năng suất (sản phẩm/giờ) của thợ lành nghề và thợ học việc.
Gọi $t_{\text{lành}}$ và $t_{\text{học}}$ là thời gian hoàn thành cùng một khối lượng công việc ($C$).
Thiết lập tỉ lệ năng suất: Theo đề bài, trong cùng một thời gian ($t$), tỉ lệ sản phẩm làm được là $\frac{v_{\text{lành}}}{v_{\text{học}}} = \frac{12}{8}$.
Thiết lập công thức tỉ lệ nghịch: Năng suất ($v$) và thời gian ($t$) là tỉ lệ nghịch: $v_{\text{lành}} \cdot t_{\text{lành}} = v_{\text{học}} \cdot t_{\text{học}}$ (vì cùng khối lượng công việc $C$).
Tìm thời gian $t_{\text{học}}$: Ta có $\frac{t_{\text{học}}}{48} = \frac{12}{8}$.
Gọi thời gian người thợ học việc cần làm để hoàn thành công việc là x giờ (x > 0).
Thời gian và số sản phẩm làm được trong một đơn vị thời gian là hai đại lượng tỉ lệ nghịch nên
Suy ra: 8x = 48.12
x = 48.12/8
x = 6.12
x = 72 (thỏa ĐK).
Vậy người thợ học việc cần 72 giờ để hoàn thành công việc.
Bài toán đã được giải quyết dựa trên mối quan hệ tỉ lệ nghịch:
Tỉ lệ năng suất: $\frac{12}{8} = \frac{3}{2}$.
Tỉ lệ thời gian: $\frac{x}{48} = \frac{12}{8}$.
Thời gian của thợ học việc: $72 \text{ giờ}$. (Vì thợ học việc có năng suất bằng $\frac{2}{3}$ thợ lành nghề, nên thời gian sẽ gấp $\frac{3}{2}$ lần: $48 \cdot \frac{3}{2} = 72$).
Kỹ năng này giúp ta giải quyết các bài toán so sánh năng suất và thời gian. Hãy thường xuyên ghé thăm hayhochoi.vn để cập nhật thêm nhiều bài giải và kiến thức toán học bổ ích khác nhé!
• Xem thêm: