Bài tập luyện tập tìm Công thức phân tử, Công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ - Hóa 11 bài 24

Bài viết này, chúng ta cùng ôn lại các khái niệm về hợp chất hữu cơ, các loại hợp chất và các loại phản ứng của hợp chất hữu cơ. Đồng thời, rèn kỹ năng tìm và lập công thức phân tử, viết công thức cấu tạo của hợp chất hữu cơ qua các bài tập.

I. Tóm tắt lý thuyết về công thức phân tử, công thức cấu tạo hợp chất hữu cơ

1. Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ CO, CO₂, muối cacbonat, cacbua, xianua,...

2. Hợp chất hữu cơ chia thành hi đro cacbon và dẫn xuất của hi đro cacbon.

3. Liên kết hóa học trong phân tử hợp chất hữu cơ thường là liên kết cộng hóa trị.

4. Các loại công thức biểu diễn phân tử hợp chất hữu cơ: công thức cấu tạo, công thức phân tử, công thức đơn giản nhất.

5. Các loại phản ứng hay gặp trong hóa học hữu cơ là phản ứng thế, phản ứng cộng và phản ứng tách.

6. Đồng đẳng, đồng phân

II. Bài tập tìm công thức phân tử công thức cấu tạo hợp chất hữu cơ

* Bài 1 trang 107 SGK Hóa 11: Chất nào sau đây là hiđrocacbon? Là dẫn xuất của hiđrocacbon?

a) CH₂O;   b) C₂H₅Br;   c) CH₂O₂;   d) C₆H₅Br;   e) C₆H₆;   g) CH₃COOH.

° Lời giải bài 1 trang 107 SGK Hóa 11: 

- Hidrocacbon là: e).

- Dẫn xuất của hi đro cacbon là các chất còn lại: a); b); c); d); g).

* Bài 2 trang 107 SGK Hóa 11: Từ ơgenol (trong tinh dầu hương nhu) điều chế được metylơgenol (M = 178 g/mol) là chất dẫn dụ côn trùng. Kết quả phân tích nguyên tố của metylơgenol cho thấy: %C = 74,16%; %H = 7,86%, còn lại là oxi. Lập công thức đơn giản nhất, công thức phân tử của metylơgenol.

° Lời giải bài 2 trang 107 SGK Hóa 11: 

- Gọi công thức phân tử của metylơgenol là C_xH_yO_z (x,y,z nguyên dương)

- Theo bài ra, ta có:

 %O = 100% - %C - %H = 100% - 74,16% - 7,86% = 17,98%

- Nên có: x:y:z = (%C:12) : (%H:1) : (%O:16)

⇒ x:y:z = 11:14:2

⇒ Công thức đơn giản nhất là: C₁₁H₁₄O₂

⇒ Ta có công thức phân tử là: (C₁₁H₁₄O₂)_n

- Mặt khác, theo bài ra thì:

 M_(C11H14O2)n = 178n = 178 ⇒ n=1

⇒ Công thứ phân tử là C₁₁H₁₄O₂

* Bài 3 trang 107 SGK Hóa 11: Viết công thức cấu tạo của các chất có công thức phân tử sau : CH₂Cl₂ (một chất), C₂H₄O₂(ba chất), C₂H₄Cl₂ (hai chất).

° Lời giải bài 3 trang 107 SGK Hóa 11: 

• CTCT của các chất :

 CH₂Cl₂ : Сl-СН₂ -Cl

 C₂H₄O₂ : CH₃-COOH; HO-CH₂-CHO; H-COO-CH₃;

 C₂H₄Cl₂ : CH₃-CHCl₂; Сl-СН₂-CH₂-Cl;

* Bài 4 trang 107 SGK Hóa 11: Chất X có công thức phân tử C₆H₁₀O₄. Công thức nào sau đây là công thức đơn giản nhất của X ?

A. C₃H₅O₂    B. C₆H₁₀O₄    C. C₃H₁₀O₂    D. C₁₂H₂₀O₈

° Lời giải bài 4 trang 107 SGK Hóa 11: 

• Chọn đáp án: A. C₃H₅O₂ 

- Vì C₆H₁₀O₄ còn có thể viết (C₃H₅O₂)₂

* Bài 5 trang 107 SGK Hóa 11: Hãy viết công thức cấu tạo có thể có của các đồng đẳng của ancol etylic có công thức phân tử C₃H₈O và C₄H₁₀O.

° Lời giải bài 5 trang 107 SGK Hóa 11: 

• Công thức cấu tạo của C₃H₈O:

 CH₃-CH₂-CH₂-OH ; CH₃ -CH(CH₃)-OH.

• Công thức cấu tạo của C₄H₁₀O:

 CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-OH; CH₃-CH(OH)-CH₂-CH₃;

 CH₃-CH(CH₃)-CH₂-ОН; CH₃-C(CH₃)₂OH.

* Bài 6 trang 107 SGK Hóa 11: Cho các chất sau: C₃H₇-OH, C₄H₉-OH, CH₃-O-C₂H₅, C₂H₅-O-C₂H₅. Những cặp chất nào có thể là đồng đẳng hoặc đổng phân của nhau?

° Lời giải bài 6 trang 107 SGK Hóa 11: 

- Gọi C₃H₇-OH (I), C₄H₉-OH (II), CH₃-O-C₂H₅ (III), C₂H₅-O-C₂H₅ (IV)

• Các chất đồng đẳng của nhau:

 (I) và (II) đồng đẳng với ancol etylic

 (III) và (IV) cùng là ete no đơn chức

• Các chất đồng phân của nhau:

 (I) và (III) cùng có công thức phân tử là C₃H₈O

 (II) và (IV) cùng có công thức phân tử C₄H₁₀O

 (Anco no đơn chức có đồng phân khác chức với ete)

* Bài 7 trang 108 SGK Hóa 11: Các phản ứng sau đây thuộc loại phản ứng nào (phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng tách)?

a) C₂H₆ + Cl₂  C₂H₅Cl + HCl

b) C₄H₈ + H₂O  C₄H₁₀O

c) C₂H₅Cl  C₂H₄ + HCl

d) C₂H₅OH  C₂H₅OC₂H₅ + H₂O

° Lời giải bài 7 trang 108 SGK Hóa 11: 

- Phản ứng thế: a);

- Phản ứng cộng: b);

- Phản ứng tách: c); d);

* Bài 8 trang 108 SGK Hóa 11: Viết phương trình hoá học của các phản ứng xảy ra trong các trường hợp sau và cho biết các phản ứng đó thuộc loại phản ứng nào (phản ứng thế, phản ứng cộng, phản ứng tách).

a) Etilen tác dụng với hiđro có Ni làm xúc tác và đun nóng.

b) Đun nóng axetilen ở 600^oC với bột than làm xúc tác thu được benzen.

c) Dung dịch ancol etylic để lâu ngoài không khí chuyển thành dung dịch axit axetic (giấm ăn).

° Lời giải bài 8 trang 108 SGK Hóa 11: 

a) CH₂=CH₂ + H₂  CH₃-CH₃

 Là phản ứng cộng.

b) 3CH≡CH  C₆H₆

 Là phản ứng cộng

c) CH₃-CH₂-OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O

 Là phản ứng oxi hóa.