Xà phòng, Chất giặt rửa tổng hợp là gì? Cách sản xuất và Ứng dụng của Xà phòng - Hóa 12 bài 3

Vậy xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp là gì? cách sản xuất xà phòng hay chất tẩy rửa tổng hợp thực hiện như thế nào? chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

I. Xà phòng

1. Xà phòng là gì?

- Khái niệm: Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối natri hoặc muối kali của axit béo, có thêm một số chất phụ gia.

2. Cách sản xuất xà phòng

- Cách sản xuất xà phòng từ chất béo: Đun chất béo với dung dịch kiềm trong các thùng kín ở nhiệt độ cao.

 (R-COO)₃C₃H₅ + 3NaOH  3R-COONa + C₃H₅(OH)₃

- Xà phòng còn được sản xuất theo sơ đồ sau:

* Ví dụ:

- Cracking và oxy hóa parafin thành axit béo cao no:

 2C₃₂H₆₆ + 5O₂  4C₁₅H₃₁-COOH + 2H₂O

- Xà phòng hóa axit béo:

 C₁₅H₃₁-COOH + NaOH → C₁₅H₃₁-COONa + H₂O

 C₁₅H₃₁-COONa: Muối natri panmitat (xà phòng).

II. Chất giặt rửa tổng hợp

1. Chất giặt rửa tổng hợp là gì?

- Khái niệm: Những hợp chất không phải là muối natri của axit cacboxylic nhưng có tính năng giặt rửa như xà phòng được gọi là chất giặt rửa tổng hợp.

2. Cách sản xuất chất tẩy rửa tổng hợp

- Chất giặt rửa tổng hợp được tổng hợp từ các chất lấy từ dầu mỏ.

III. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

- Muối natri làm cho vết bẩn được phân tán thành nhiều phần nhỏ hơn rồi được phân tán vào nước và bị rửa trôi đi.

- Không nên dùng xà phòng để giặt rửa trong nước cứng (nước có nhiều ion Ca²⁺, Mg²⁺).

- Chất giặt rửa tổng hợp có ưu điểm hơn xà phòng là có thể giặt rửa cả trong nước cứng.

IV. Bài tập xà phòng chất giặt rửa tổng hợp

* Bài 1 trang 15 SGK Hóa 12: Xà phòng là gì?

>> Giải bài 1 trang 15 SGK Hóa 12

* Bài 2 trang 15 SGK Hóa 12: Ghi Đ (đúng ) hoặc S (sai ) vào ô trống bên cạnh các câu sau:

a) Xà phòng là sản phẩm của phản ứng xà phòng hóa.

b) Muối natri hoặc kali của axit hữu cơ là thành phần chính của xà phòng.

c) Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc KOH ta được xà phòng.

d) Từ dầu mỏ có thể sản xuất được chất giặt tổng hợp.

>> Giải bài 2 trang 15 SGK Hóa 12

* Bài 3 trang 15 SGK Hóa 12: Một loại mỡ động vật chứ 20% tristearoylglixerol m, 30% tripanmitoylgrixerol và 50 % trioleoylgixerol (về khối lượng)

a) Viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra khi thực hiện phản ứng xà phòng hóa loại mỡ trên.

b) Tính khối lượng muối thu được khi xà phòng hóa 1 tấn mỡ trên bằng dung dịch NaOH, giả sử hiệu suất của quá trình đạt 90%.

>> Giải bài 3 trang 15 SGK Hóa 12 

* Bài 4 trang 16 SGK Hóa 12: Nêu những ưu điểm và hạn chế của việc dùng xà phòng so với dùng hóa chất giặt rửa tổng hợp.

>> Giải bài 4 trang 16 SGK Hóa 12

* Bài 5 trang 16 SGK Hóa 12: Cần bao nhiêu kg chất béo chứa 89% khối lượng tristearin (còn 11% tạp chất trơ bị loại bỏ trong quá trình nấu xà phòng) để sản xuất được 1 tấn xà phòng 72 (xà phòng chứa 72 % khối lượng natri stearat).

>> Giải bài 5 trang 16 SGK Hóa 12