Tính chất hoá học của axit Clohidric HCl, Hiđro clorua và muối Clorua - hoá 10 bài 23

Axit Clohidric HCl có đầy đủ tính chất hoá học chung của một axit hay không, có gì khác so với các axit sunfuric H₂SO₄ axit photphoric H₃PO₄ hay axit nitric HNO₃,... chúng ta hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này.

A. Hiđro Clorua - Axit Clo hiđric HCl

I. Tính chất vật lý của Hiđro Clorua và Axit Clohiđric HCl

- Hiđro clorua là chất khí, không màu, mùi xốc tan nhiều trong nước tạo thành dung dịch axit mạnh HCl; nặng hơn không khí.

- Axit clohđric HCl là chất lỏng không màu, dễ bay hơi. Dung dịch axit HCl không màu, HCl đặc bốc khói trong không khí ẩm.

II. Tính chất hoá học của HiđroClorua và Axit Clo hiđric HCl

1. HCl có tính axit mạnh

- Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.

* Lưu ý:  Khí HCl không làm quỳ tím (khô) chuyển màu đỏ và không tác dụng với CaCO₃,...

a) Axit Clohidric tác dụng với kim loại đứng trước H → muối trong đó kim loại có hóa trị thấp + H₂.

* Chú ý: Pb đứng trước Hidro nhưng không tan trong dung dịch HCl do PbCl₂ không tan.

• HCl + Fe

 Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂↑

b) Axit Clohidric tác dụng với oxit kim loại → muối (trong đó kim loại giữ nguyên hóa trị) + H₂O.

• HCl + Fe₃O₄

 Fe₃O₄ + 8HCl → 4H₂O + FeCl₂ + 2FeCl₃

c) Axit Clohidric tác dụng với bazơ → muối (trong đó kim loại giữ nguyên hóa trị) + H_2­O.

• HCl + NaOH

 NaOH + HCl → NaCl + H₂O

• HCl + Fe(OH)₂

 Fe(OH)₂ + 2HCl → FeCl₂ + 2H₂O

d) Axit Clohidric tác dụng với muối → muối mới + axit mới

• HCl + Na₂CO₃

 Na₂CO­₃ + 2HCl → 2NaCl + H₂O + CO₂↑

• HCl + CaCO₃

 CaCO­₃ + 2HCl → CaCl₂ + H₂O + CO₂↑

• HCl + AgNO₃

 AgNO­₃ + 2HCl → AgCl↓ _trắng  + HNO₃

2. HCl có tính oxi hóa - khử

• Axit Clohidric thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng với các kim loại đứng trước H₂ (xem phần tính axit).

• Axit Clohidric đóng vai trò chất khử khi tác dụng với chất có tính oxi hóa mạnh như KMnO₄, K₂Cr₂O₇, MnO₂, KClO₃, ...

 2HCl + MnO₂ → MnCl₂ + Cl₂↑ + H₂O

 16HCl + 2KMnO₄ →  2KCl + 2MnCl₂ + 5Cl₂↑ + 8H₂O

 14HCl + K₂Cr₂O₇ → 2KCl + 2CrCl₃  + 3Cl₂↑ + 7H₂O

 6HCl + KClO₃ → KCl + 3Cl₂↑ + 3H₂O

III. Điều chế axit clohiđric HCl

- Phương pháp sunfat (trong phòng thí nghiệm):

NaCl _rắn + H₂SO₄ đặc  NaHSO₄ + HCl

2NaCl _rắn + H₂SO₄ đặc  Na₂SO­₄ + 2HCl

B. Muối Clorua

1. Muối Clorua MCl_n

- Muối của axit clohiđric được gọi là muối clorua.

- Công thức tổng quát: MCl_n.

- Các muối clorua hầu hết đều tan trừ PbCl₂ và AgCl, CuCl, Hg₂Cl₂.

2. Nhận biết ion clorua Cl^-

- Nhỏ dung dịch bạc nitrat vào dung dịch muối clorua hoặc dung dịch axit clohiđric sẽ có kết tủa trắng bạc clorua xuất hiện, kết tủa này không tan trong các axit mạnh.

AgNO₃ + NaCl → AgCl↓ _trắng + NaNO₃

AgNO₃ + HCl → AgCl↓ _trắng + HNO₃

- Vậy AgNO₃ là thuốc thử để nhận biết ion clorua Cl^-

C. Bài tập về Axit Clohiđric, Hidroclorua

Bài 1 trang 106 sgk hóa 10: Cho 20g hỗn hợp bột Mg và Fe tác dụng với dung dịch HCl dư thấy có 1g khí H₂ bay ra. Khối lượng muối clorua tạo ra trong dung dịch là bao nhiêu gam?

A. 40,5g.   B. 45,5g.   C. 55,5g.   D. 65,5g.

Lời giải bài 1 trang 106 sgk hóa 10:

* Đáp án: C đúng

- Theo bài ra, ta có: n_H2 = m/M = 1/2 = 0,5 (mol).

- PTPƯ khi cho Mg và Fe vào dd HCl:

Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂↑

Fe + 2HCl → FeCl₂ + H₂↑

- Giả sử: n_Mg = x; n_Fe = y.

- Theo PTPƯ ta có: n_H2 = x + y = 0,5 (mol).   (1)

 mà theo bài ra: m_hh = 24x + 56y = 20 (g).  (2)

 Giải hệ phương trình (1) và (2) ta có x = y =0,25 mol.

⇒ m_MgCl2 = n.M = 0,25.95 = 23,75g.

⇒ m_FeCl2 = n.M = 0,25.127 = 31,75g

⇒ Khối lượng muối clorua là: m = m_MgCl2 + m_FeCl2 = 23,75 + 31,75= 55,5

Bài 3 trang 106 sgk hóa 10: Có các chất sau: axit sunfuric đặc, nước, kali clorua rắn. Hãy viết các phương trình phản ứng để điều chế hidro clorua.

Lời giải bài 3 trang 106 sgk hóa 10:

- Phương trình hóa học của phản ứng điều chế hidro clorua

2NaCl _{tinh thể} + H₂SO_{4 đđ}  Na₂SO₄ + 2HCl

2KCl + 2H₂O -^{đpnc, màng ngăn}→ 2KOH + H₂ + Cl₂↑

H₂ + Cl₂  2HCl.

Bài 6 trang 106 sgk hóa 10: Sục khí Cl₂ đi qua dung dịch Na₂CO₃ thấy có khí CO₂ thoát ra. Hãy viết phương trình hóa học của các phản ứng đã xảy ra.

Lời giải bài 6 trang 106 sgk hóa 10:

Cl₂ + H₂O  HCl + HClO

2HCl + Na₂CO₃ → 2NaCl + CO₂↑ + H₂O.

Bài 7 trang 106 sgk hóa 10: Tính nồng độ của hai dung dịch axit clohiđric trong các trường hợp sau:

a) Cần phải dùng 150ml dung dịch HCl để kết tủa hoàn toàn 200g dung dịch AgNO₃ 8,5%.

b) Khi cho 50g dung dịch HCl vào một cốc đựng NaHCO₃ (dư) thì thu được 2,24 lít khí ở đktc.