Tính chất hóa học của axit, cách xác định thứ tự axit mạnh axit yếu và bài tập - hóa 9 bài 3

Trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu các tính chất hóa học đặc trưng của axit, các axit khác nhau có những tính chất hóa học nào giống nhau, từ đó có thể xác định được thứ tự mạnh yếu của các axit.

I. Khái quát về Axit - Axit là gì?

- Định nghĩa: Axit là những hợp chất có một hay nhiều nguyên tử hidro liên kết với gốc axit.

  Ví dụ : HCl (Axit clohidric); H₂SO₄ (Axit sunfuric); HNO₃ (Axit nitric)  H₂S (Axit sunfuhidric);  H₂CO₃ (axit cacbonic);

- Axit có 5 tính chất hóa học đặc trưng:

• Làm đổi màu quỳ tím
• Tác dụng với kim loại
• Tác dụng với bazơ
• Tác dụng với oxit bazơ
• Tác dụng với muối

II. Tính chất hóa học của Axit

1. Axit làm đổi màu chất chỉ thị màu (quỳ tím)

- Dung dịch axit làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ

* Lưu ý: Dựa vào tính chất này mà quỳ tím được sử dụng để nhận biết dung dịch axit

2. Axit tác dụng với kim loại

- Dung dịch Axit tác dụng được với một số kim loại (trừ Cu, Ag, Au, Pt) tạo thành muối và giải phóng khí Hidro.

- Kim loại đứng trước H trong dãy hoạt động hóa học của kim loại thì tác dụng với axit.

- Dãy hoạt động hóa học của kim loại: K , Na , Ba , Ca , Mg , Al , Zn , Fe , Ni , Sn , Pb , H , Cu , Hg , Ag , Pt , Au

* Cách nhớ gợi ý: Khi Nào Bạn Cần Mua Áo Záp Sắt Nhìn Sang Phải Hỏi Cửa Hàng Á Phi Âu

- Tổng quát: Axit + Kim loại → Muối + H₂↑

 Ví dụ: 2Na + 2HCl  →  2NaCl + H₂↑

 Mg + H₂SO_4 (loãng) →  MgSO₄ + H₂↑

 Zn + H₂SO_4 (loãng) →  ZnSO₄ + H₂↑

 Cu + HCl ↵ Không phản ứng

 Fe + 2HCl  →  FeCl₂ + H₂↑

* Chú ý: Sắt khi tác dụng với HCl, H₂SO₄ loãng tạo muối sắt (II) chứ không tạo muối sắt (III)

- Dung dịch HNO₃ và H₂SO₄ đặc tác dụng với nhiều kim loại nhưng không giải phóng Hidro (nội dung này các em sẽ được học ở bậc THPT).

3. Axit tác dụng với Bazơ

- Tất cả các axit đều tác dụng với bazơ. Phản ứng xảy ra mãnh liệt và được gọi là phản ứng trung hòa.

- Tổng quát: Axit + Bazơ → Muối + H₂O

  Ví dụ: NaOH + HCl → NaCl + H₂O

  Mg(OH)₂ + H₂SO₄ → MgSO₄ + 2H₂O

  Cu(OH)₂ + HCl → CuCl₂ + H₂O

4. Axit tác dụng với Oxit bazơ

- Tất cả các axit đều tác dụng với oxit bazơ.

- Tổng quát: Axit + Oxit bazơ → Muối + H₂O

  Ví dụ: Na₂O + 2HCl →  2NaCl + H₂

  FeO + H₂SO_4 (loãng) →  FeSO₄ + H₂O

  CuO + 2HCl  →  CuCl₂ + H₂O

5. Axit tác dụng với muối

- Điều kiện để axit tác dụng với muối:

 • Muối tham gia tan, Axit mạnh, muối tạo thành không tan trong axit sinh ra 

 • Chất tạo thành có ít nhất 1 kết tủa hoặc một khí bay hơi 

 • Sau phản ứng, nếu muối mới là muối tan thì axit mới phải yếu, nếu muối mới là muối không tan thì axit mới phải là axit mạnh

- Tổng quát: Muối (tan) + Axit (mạnh) → Muối mới (tan hoặc không tan) + Axit mới (yếu hoặc dễ bay hơi hoặc mạnh).

  Ví dụ: H₂SO₄ + BaCl₂  →  BaSO₄ ↓ _trắng + 2HCl

   K₂CO₃ + 2HCl  →  2KCl + H₂O + CO₂↑ (H₂CO₃ phân hủy ra H₂O và CO₂).

III. Axit mạnh, Axit yếu

- Axit mạnh:  H₂SO₄ (Axit sunfuric); HCl (Axit clohidric); HNO₃ (Axit nitric)

- Axit yếu hơn:  H₃PO₄ (axit photphoric) H₂S (Axit sunfuhidric); H₂SO₃ (axit sunfurơ);  H₂CO₃ (axit cacbonic);

IV. Cách xác định thứ tự axit mạnh, axit yếu

- Axit mạnh có các tính chất hóa học sau: Phản ứng nhanh với kim loại, với muối cácbonat; dung dịch dẫn điện tốt,...

- Axit yếu có các tính chất hóa học sau: Phản ứng chậm với kim loại, với muối cacbonat; dung dịch dẫn điện kém,...

V. Bài tập về axit

* Bài 1 trang 14 SGK Hóa 9: Từ Mg, MgO, Mg(OH)₂ và dung dịch axit sunfuric loãng, hãy viết các phương trình phản ứng hóa học điều chế magie sunfat.

>> Lời giải bài 1 trang 14 SGK Hóa 9

* Bài 2 trang 14 SGK Hóa 9: Có những chất sau: CuO, Mg, Al₂O₃, Fe(OH)₃, Fe₂O₃. Hãy chọn một trong những chất đã cho tác dụng với dung dịch HCl sinh ra:

 a) Khí nhẹ hơn không khí và cháy được trong không khí.

 b) Dung dịch có màu xanh lam.

 c) Dung dịch có màu vàng nâu.

 d) Dung dịch không có màu.

 Viết các phương trình phản ứng.

>> Lời giải bài 2 trang 14 SGK Hóa 9

* Bài 3 trang 14 SGK Hóa 9: Hãy viết các phương trình phản ứng trong mỗi trường hợp sau:

 a) Magie oxit và axit nitric.

 b) Đồng (II) oxit và axit clohiđric.

 c) Nhôm oxit và axit sunfuric.

 d) Sắt và axit clohiđric.

 e) Kẽm và axit sunfuric loãng.

>> Lời giải bài 3 trang 14 SGK Hóa 9