Chào các em! Hôm nay chúng ta sẽ tiếp tục với các bài tập từ Luyện tập 1 đến Vận dụng 1 trong SGK Toán 9, Tập 1. Các bài toán này sẽ giúp các em thực hành và củng cố phương pháp giải hệ phương trình bậc nhất hai ẩn bằng cách thế. Đây là một phương pháp rất mạnh mẽ và hiệu quả mà các em cần nắm vững.
Giải các hệ phương trình sau bằng phương pháp thế
a)
b)
a)
Từ phương trình thứ nhất ta có: x = 2 + 3y
Thế vào phương trình thứ hai, ta được:
–2(2 + 3y) + 5y = 1
–4 – 6y + 5y = 1
y = –5
Suy ra: x = 2 + 3.(–5) = –13
Vậy hệ phương trình có nghiệm: (–13; –5)
b)
Từ phương trình thứ nhất, ta có: y = –1 – 4x
Thế vào phương trình thứ hai, ta được:
7x + 2(–1 – 4x) = –3
7x – 2 – 8x = –3
x = 1
Suy ra: y = –1 – 4.1 = –5
Vậy nghiệm của hệ phương trình là: (1; –5)
Giải hệ phương trình bằng phương pháp thế:
Từ phương trình thứ nhất, ta có: y = 3 + 2x
Thế vào phương trình hai, ta được: 4x – 2(3 + 2x) = –4
4x – 6 – 4x = –4
–6 + 0x = –4 (vô lí)
Vậy hệ đã cho vô nghiệm.
Giải hệ phương trình bằng phương pháp thế:
Từ phương trình thứ nhất, ta có: x = –1 – 3y
Thế vào phương trình thứ hai, ta được:
3(–1 – 3y) + 9y = –3
–3 – 9y + 9y = –3
–3 + 0y = –3 (đúng với mọi y ∈ R)
Vậy hệ đã cho có vô số nghiệm.
Có thể viết tập nghiệm của hệ đã cho là: (–1 – 3y; y) với mọi y ∈ R.
Xét bài toán trong tình huống mở đầu. Gọi x là số luống trong vườn, y là số cây cải bắp trồng ở mỗi luống (x, y ∈ N*)
a) Lập hệ phương trình đối với hai ẩn x, y.
b) Giải hệ phương trình nhận được ở câu a để tìm câu trả lời cho bài toán.
Gọi x là số luống trong vườn, y là số cây cải bắp trồng ở mỗi luống (x, y ∈ N*)
Nên số bắt cải trong vườn là: xy
Theo bài ra, nếu tăng thêm 8 luống; nhưng mỗi luống trồng ít đi 3 cây cải bắp thì số cải bắp của cả vườn sẽ ít đi 108 cây, nên ta có:
(x + 8)(y – 3) = xy – 108
xy – 3x + 8y – 24 = xy – 108
–3x + 8y = –84
Nếu giảm đi 4 luống, nhưng mỗi luống trồng tăng thêm 2 cây, thì số cải bắp cả vường sẽ tăng thêm 64 cây, nên ta có:
(x – 4)(y + 2) = xy + 64
xy + 2x – 4y – 8 = xy + 64
2x – 4y = 72
hay: x – 2y = 36
Vậy x, y là nghiệm của hệ:
Từ phương trình thứ hai có x = 36 + 2y thay vào phương trình thứ nhất của hệ ta được:
–3(36 + 2y) + 8y = –84
–108 – 6y + 8y = –84
2y = 24
y = 12
Suy ra: x = 36 + 2.12 = 60
Vậy số bắp cải trồng được trong vườn là: 60.12 = 720
Qua các bài tập trên, các em đã rèn luyện thành thạo phương pháp thế để giải hệ phương trình. Hãy luôn nhớ các bước: biểu diễn một ẩn qua ẩn kia, thế vào phương trình còn lại, giải phương trình một ẩn và cuối cùng là tìm giá trị của ẩn còn lại.