Bài tập Muối tác dụng với bazơ và phương pháp giải - Hóa 9 chuyên đề

Bài viết này sẽ giúp các em nắm vững phương pháp giải dạng bài tập Muối tác dụng với bazơ, qua đó giúp các em học tốt hơn, ôn tập hiệu quả hơn để đạt kết quả cao trong các bài thi và kiểm tra môn hóa 9.

I. Lý thuyết và Phương pháp giải bài tập Muối tác dụng với Bazơ

1. Lý thuyết về phản ứng muối với bazơ

• Phản ứng giữa dung dịch muối và dung dịch bazơ là phản ứng trao đổi.

• Phương trình phản ứng hóa học tổng quát:

 Muối + bazơ → muối mới + bazơ mới

(dd muối tác dụng với dd bazơ tạo thành muối mới và bazơ mới)

* Ví dụ: FeCl₂ + 2KOH → 2KCl + Fe(OH)₂↓

 Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2NaOH + BaCO_3↓

• Điều kiện xảy ra phản ứng

- Chất phản ứng: Hai chất tham gia phản ứng phải tan.

- Sản phẩm: Phải có chất kết tủa (↓) hoặc bay hơi (↑) hoặc H₂O

• Phản ứng đặc biệt của Al(OH)₃ khi tác dụng với bazơ dư:

 3NaOH + AlCl₃ → Al(OH)₃↓ + 3NaCl

 NaOH_(dư) + Al(OH)₃ → NaAlO₂ + 2H₂O

Hay: 

 4NaOH_(dư) + AlCl₃ → NaAlO₂ + 3NaCl + 2H₂O

2. Phương pháp giải bài tập dd Muối tác dụng với dd Bazơ

Để giải bài tập dd Muối tác dụng với dd Bazơ ta thực hiện các bước sau:

- Bước 1: Tính toán theo số liệu đề cho (số mol từ số gam, số lít...)

- Bước 2: Viết phương trình phản ứng hóa học.

- Bước 3: Đặt ẩn, lập hệ phương trình (nếu cần).

- Bước 4: Giải hệ phương trình (nếu có) và tính toán theo yêu cầu đề bài.

II. Bài tập Muối tác dụng với Bazơ minh họa

* Bài tập 1: Trộn dung dịch có chứa 0,1 mol CuSO₄ và một dung dịch chứa 0,3 mol NaOH, lọc kết tủa, rửa sạch rồi đem nung đến khối lượng không đổi thu được a(g) chất rắn. Tính a?

* Lời giải:

- Phương trình phản ứng hóa học:

                CuSO₄   +   2NaOH → Cu(OH)₂↓ +  Na₂SO₄ 

Theo ptpư: 1(mol)      2(mol)

Theo bài ra: 0,1         0,3(mol)

Phân tích: Theo PTPƯ thì 1 mol CuSO₄ phản ứng vừa đủ 2 mol NaOH. Theo bài ra, số mol CuSO₄ là 0,1 mol, số mol NaOH là 0,3 mol, như vậy ta cần lập tỉ lệ mol để biết chất nào phản ứng hết, chất nào còn dư.

Ta xét tỉ lệ: 

⇒ CuSO₄ phản ứng hết, NaOH còn dư

⇒ Phản ứng tính theo số mol của CuSO₄

Như vậy, theo PTPƯ, số mol Cu(OH)₂ là:

 n_Cu(OH)2 = n_CuSO4 = 0,1(mol)

- Nung chất rắn đến khối lượng không đổi

 Cu(OH)₂↓  CuO  +  H₂O

 0,1(mol)      0,1(mol)

Theo PTPƯ: n_CuO = n_Cu(OH)2 = 0,1(mol)

nên khối lượng chất rắn CuO là: a = m_CuO = n.M = 0,1.80 = 8(g).

* Bài tập 2: Cho a gam KOH nguyên chất vào 250g nước được dung dịch A. Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch Cu(NO₃)₂ lấy dư, thu được 19,6 g kết tủa. Tính C% của dung dịch A?

* Lời giải:

- Phương trình phản ứng hóa học:

  2KOH + Cu(NO₃)₂ → 2KNO₃ + Cu(OH)₂↓

- Theo bài ra, thu được 19,6 g kết tủa (là Cu(OH)₂), nên suy ra:

- Theo PTPƯ ta có: n_KOH = 2n_Cu(OH)2= 2.0,2 = 0,4 (mol).

Nên khối lượng KOH là: a = m_KOH = 0,4.56 = 22,4 (g).

Vậy nồng độ phần trăm của dd KOH (dd A) là:

* Bài tập 3: Cho a (g) Na₂CO₃ vào dung dịch Ca(OH)₂, sau phản ứng thu được 20g kết tủa. Tính a?

* Lời giải:

- Phương trình phản ứng hóa học:

 Na₂CO₃  +  Ca(OH)₂ → 2NaOH  +  CaCO₃↓

- Theo bài ra, thu được 20 g kết tủa là CaCO₃ , nên suy ra:

- Theo phương trình phản ứng, ta có:

 n_Na2CO3 = n_CaCO3 = 0,2(mol)

Nên số gam Na₂CO₃ là: a = m_Na2CO3 = n.M = 0,2.106 = 21,2(g).

Vậy a = 21,2(g).

* Bài tập 4: Trộn 13,44 gam dung dịch KOH 25% với 32,5 gam dung dịch FeCl₃ 20%. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, hãy tính khối lượng kết tủa thu được?

* Lời giải:

- Phương trình phản ứng hóa học:

 3KOH  +  FeCl₃  →  3KCl  +  Fe(OH)₃↓

- Vận dụng có công thức tính nồng độ phần trăm:

- Theo bài ra, ta có khối lượng chất ta KOH là:

→ Số mol KOH là:

 n_KOH = m/M = 3,36/56 = 0,06(mol)

- Khối lượng chất tan FeCl₃ là:

→ Số mol của FeCl₃ là:

 n_FeCl3 = m/M = 6,5/162,5 = 0,04(mol)

Ta lập và xét tỉ lệ mol (để xem chất nào pư hết, chất nào còn dư):

Ta xét tỉ lệ: 

Vậy KOH phản ứng hết, FeCl₃ còn dư;

Nên tính toán theo số mol KOH.

⇒ Số mol kết tủa Fe(OH)₃ là:

 n_Fe(OH)3 = (1/3).n_KOH = (1/3).0,06 = 0,02(mol)

Vậy khối lượng kết tủa Fe(OH)₃ thu được là:

 m_Fe(OH)3 = n.M = 0,02.107 = 2,14(g).

Vậy sau phản ứng hoàn toàn thì số gam kết tủa thu được là 2,14 gam.

* Bài tập 5: Cho a gam NaOH nguyên chất vào 252g nước được dung dịch A. cho dung dịch A tác dụng với dung dịch Cu(NO₃)₂ có dư, thu được 58,8g kết tủa Cu(OH)₂. Hãy tính a và nồng độ phần trăm dung dịch A?

* Lời giải:

- Phương trình phản ứng hóa học:

 2NaOH + Cu(NO₃)₂  →  2NaNO₃  +  Cu(OH)₂↓

- Theo bài ra, thu được 58,8g kết tủa Cu(OH)₂ nên ta có:

- Theo PTPƯ thì ta có: n_NaOH = 2n_Cu(OH)2 = 2.0,6 = 1,2(mol)

Nên khối lượng NaOH cần dùng là: a = m_NaOH = n.M = 1,2.40 = 48(g).

Khi đó: m_dd(A) = 48 + 252 = 300(g)

Vậy nồng độ phần trăm dung dịch A (dd NaOH) là: