Bài tập Axit tác dụng với Bazơ và cách giải - Hóa 9 chuyên đề

Vậy cách giải Bài tập axit tác dụng với bazơ như thế nào? nội dung bài viết dưới đây sẽ giúp các em nắm vững lý thuyết về axit bazơ qua đó giúp các em hiểu và dễ dàng giải một số dạng bài tập về axit tác dụng với bazơ khi gặp, để đạt kết quả cao trong học tập.

I. Lý thuyết và cách giải bài tập Axit tác dụng với Bazơ

1. Phản ứng axit tác dụng với bazơ

- Phản ứng axit tác dụng với bazơ là phản ứng trung hòa

- Axit tác dụng với Bazơ tạo thành Muối và Nước 

Phương trình phản ứng: Axit + bazơ → muối + nước

* Ví dụ:

 H₂SO₄ + 2KOH → K₂SO₄ + 2H₂O

 2HCl + Ba(OH)₂ → BaCl₂ + 2H₂O

2. Phương pháp giải dạng bài tập Axit tác dụng với Bazơ

Để giải bài tập Axit tác dụng với bazơ, chúng ta thực hiện 4 bước như sau:

- Bước 1: Tính số mol các chất đề bài đã cho số liệu

- Bước 2: Viết phương trình phản ứng hóa học xảy ra.

- Bước 3: Tính toán luôn theo phương trình phản ứng hóa học hoặc đặt ẩn nếu đề bài toán là hỗn hợp.

- Bước 4: Lập phương trình toán học và giải phương trình tính số mol các chất cần tìm.

- Bước 5: Tính toán theo yêu cầu đề bài.

* Lưu ý: Trong một hỗn hợp mà có nhiều phản ứng xảy ra thì phản ứng trung hoà được ưu tiên xảy ra trước.

* Đặc biệt, với bài toán cụ thể sau:

• Cho từ từ dung dịch H₂SO₄ vào dung dịch NaOH thì có các phản ứng xảy ra:

Phản ứng ưu tiên tạo ra muối trung hoà trước.

   H₂SO₄  +  2NaOH  → Na₂SO₄  +  H₂O     (1)

Sau đó khi số mol  H₂SO₄ = số mol NaOH thì có phản ứng

  H₂SO₄  +  NaOH → NaHSO₄  +  H₂O     (2)

+) Cách giải: Ta xét tỷ lệ số mol để viết PTHH xảy ra. 

 Đặt    T  = n_NaOH : n_H2SO4

° Nếu T ≤ 1 thì chỉ có phản ứng (2) xảy ra, tạo muối axit NaHSO₄ và có thể dư H₂SO₄.

° Nếu T ≥ 2 thì chỉ có phản ứng (1) tạo muối trung hòa Na₂SO₄ và có thể dư NaOH.

° Nếu 1 < T < 2  thì có cả 2 phản ứng (1) và (2) ở trên.

• Ngược lại:

* Cho từ từ dung dịch NaOH vào dung dịch H₂SO₄ thì có các phản ứng xảy ra:

Phản ứng ưu tiên tạo ra muối axit trước.

  H₂SO₄  + NaOH  →  NaHSO₄  +  H₂O   (1)

Và sau đó:

  NaOH _(dư)  +  NaHSO₄  → Na₂SO₄  +  H₂O   (2)

Hoặc dựa vào số mol H₂SO₄ và số mol NaOH hoặc số mol Na₂SO₄ và NaHSO₄ tạo thành sau phản ứng để lập các phương trình toán học và giải.

 Đặt ẩn x, y lần lượt là số mol của Na₂SO₄ và NaHSO₄ tạo thành sau phản ứng.

II. Bài tập về axit tác dụng với bazơ

* Bài tập 1: Cần dùng bao nhiêu ml dung dịch KOH 1,5M để trung hòa hết 300ml dung dịch HCl 1M.

* Bài giải:

- Đổi đơn vị: 300ml = 0,3 lít.

- Theo bài ra, ta có: n_HCl = C_M.V = 1.0,3 = 0,3 mol;

- Phương trình phản ứng hóa học:

          KOH   +   HCl  →  KCl  +  H₂O

ptpư: 1(mol)    1(mol)

bài ra: x ←    0,3(mol)

Theo phương trình phản ứng: 1 mol KOH cần 1 mol HCl để trung hòa

Theo bài ra,  x mol KOH cần 0,3 mol HCl để trung hòa

⇒ x = 0,3(mol)

Từ công thức: C_M(KOH) = n_KOH/V_KOH

Suy ra, thể tích KOH cần dùng là:

* Bài tập 2: Cần dùng bao nhiêu ml dung dịch KOH 1,5M để trung hoà 300ml dung dịch A chứa H₂SO₄ 0,75M và HCl 1,5M.

* Lời giải:

- Đổi đơn vị: 300ml = 0,3lít;

- Theo bài ra, n_H2SO4 = 0,3.0,75 = 0,225(mol);

 n_HCl = 0,3.1,5 = 0,45(mol);

- Phương trình phản ứng hóa học:

 KOH   +   HCl  →  KCl  +  H₂O

 0,45 ←   0,45(mol)

 2KOH  +  H₂SO₄  →  K₂SO₄ + H₂O

 0,45 ←   0,225(mol)

Như vậy theo PTPƯ thì tổng số mol KOH cần là:

n_KOH = 0,45 + 0,45 = 0,9(mol)

Từ công thức: C_M(KOH) = n_KOH/V_KOH

Suy ra, thể tích KOH cần dùng là:

* Bài tập 3: Cần bao nhiêu ml dung dịch NaOH 0,75M để trung hòa 400ml hỗn hợp dung dịch axit gồm H₂SO₄ 0,5M và HCl 1M.

* Lời giải:

- Đổi đơn vị: 400ml = 0,4lít;

- Theo bài ra, ta có: n_H2SO4 = 0,4.0,5 = 0,2 (mol);

n_HCl = 0,4.1 = 0,4 (mol);

- Phương trình phản ứng hóa học:

2NaOH  +  H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

 0,4   ←  0,2(mol)

 NaOH +    HCl   → NaCl + H₂O

 0,4  ← 0,4 (mol)

Như vậy, theo phương trình phản ứng ta có tổng số mol NaOH là:

 n_NaOH  = 0,4 + 0,4 = 0,8 (mol).

⇒ V_(NaOH) = 0,8/0,75 = 1,07 (l) = 1070(ml).

* Bài tập 4: Để trung hoà 10ml dung dịch hỗn hợp axit gồm H₂SO₄ và HCl cần dùng 40ml dung dịch NaOH 0,5M. Mặt khác lấy 100ml dung dịch axit đem trung hoà một lượng xút vừa đủ rồi cô cạn thì thu được 13,2g muối khan. Tính nồng độ mol/l của mỗi axít trong dung dịch ban đầu.

* Lời giải:

- Đổi đơn vị: 10ml = 0,01lít; 40ml = 0,04lít;

- Theo bài ra, ta có: n_NaOH = 0,04.0,5 = 0,02(mol);

- Gọi x, y lần lượt là số mol của axit H₂SO₄ và HCl

- Phương trình phản ứng:

 H₂SO₄  +  2NaOH → Na₂SO₄ +  2H₂O

 x(mol) → 2x             x

 HCl   +  NaOH → NaCl +  H₂O 

 y(mol) → y         y

Theo bài ra và theo PTPƯ, ta có:

n_NaOH =  2x + y = 0,02 (mol)  (*)

 m_Na2SO4 + m_NaCl = 142x + 58,5y = 1,32 (**)

(do tỉ lệ thể tích của HCl là 100ml, gấp 10 lần ban đầu nên số gam muối thu được 13,2g gấp 10 lần HCl phản ứng NaOH ban đầu)

Giải hệ (*) và (**) ta được: x=0,006 (mol); y = 0,008(mol)

Vậy nồng độ mol của HCl (10ml) là:

C_M(HCl) = n/V = 0,008/0,01 = 0,8M

C_M(H2SO4) = n/V = 0,006/0,01 = 0,6M