Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 92 Ngữ văn lớp 7 Kết nối tri thức tập 1

Ngữ cảnh và nghĩa của từ ngữ trong ngữ cảnh

Câu 1 trang 92 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1:

Giải thích nghĩa của các từ in đậm trong những dòng thơ sau:

a) Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy trên lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ

b) Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước

c) Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Trả lời:

a) - “Lộc” của người cầm súng: liên tưởng đến những người chiến sĩ mang xứ mệnh bảo vệ Tổ quốc, cầm súng ra trận, trên vai có cành lá ngụy trang. Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non và mang theo cả mùa xuân của thiên nhiên đi chiến đấu.

- “Lộc” của người ra đồng: chỉ những người lao động vất vả trên cánh đồng quê hương. Từ “lộc” giúp ta liên tưởng tới những cánh đồng mênh mông rộng lớn được mùa bội thu, ngoài ra “lộc” còn thể hiện sức mạnh tiềm tàng của con người.

b) “đi”là hành động của đôi chân, đặt trong bối cảnh trên ta có thể hiểu “đi” ở đây là sự tiến bộ, phát triển không ngừng của đất nước.

c) “Làm” thể hiện khao khát cháy bỏng được hóa thân vào những sự vật, sự việc trong bài thơ để cống hiến cho đời, cho đất nước.

Câu 2 trang 93 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1:

Từ “giọt” trong đoạn thơ sau có nhiều cách hiểu khác nhau. Người thì cho là giọt sương, người hiểu là giọt mưa xuân và có người giải thích là “giọt âm thanh” tiếng chim. Theo em, trong ngữ cảnh này, có thể chọn cách hiểu nào? Vì sao?

Ơi, con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng 

Trả lời:

Cụm từ “giọt long lanh” gợi lên những liên tưởng phong phú và đầy thi vị. Nó có thể là giọt sương lấp lánh qua kẽ lá trong buổi sớm mùa xuân tươi đẹp, có thể là giọt nắng rọi sáng bên thềm, có thể giọt mưa xuân đang rơi…Theo mạch cảm xúc của nhà thơ thì có lẽ đây là giọt âm thanh của tiếng chim ngân vang, đọng lại thành từng giọt niềm vui, rơi xuống cõi lòng rộng mở của thi sĩ, thấm vào tâm hồn đang rạo rực tình xuân.

Biện pháp tu từ

Câu 3 trang 93 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1:

Theo em, trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ, biện pháp tu từ nào có vị trí nổi bật nhất. Hãy cho biết tác dụng của việc sử dụng biện pháp tu từ đó.

Trả lời:

- Bài thơ Mùa xuân nho nhỏ sử dụng nhiều biện pháp tu từ như điệp từ, liệt kê, ẩn dụ trong đó nổi bật nhất là biện pháp tu từ ẩn dụ. 

- Biện pháp ẩn dụ được thể hiện qua các hình ảnh như:

+  Con chim, cành hoa, nốt trầm, mùa xuân nho nhỏ đều là những ẩn dụ cho vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời và cũng là biểu tượng cho lẽ sống đẹp của con người.

+ Giọt long lanh rơi ẩn dụ cho tiếng chim hót du dương, ca ngợi đất trời. 

+ Tuổi hai mươi và khi tóc bạc ẩn dụ cho con người lúc tuổi trẻ và khi tuổi đã cao.

- Biện pháp tu từ ẩn dụ có tác dụng tăng giá trị gợi hình, gợi cảm cho văn bản đồng thời nhấn mạnh vẻ đẹp của mùa xuân cũng như thể hiện khao khát cống hiến mãnh liệt của tác giả đối với quê hương, đất nước