Bài tập luyện tập về rượu Etylic, axit Axetic và chất Béo - Hóa 9 bài 48

Trong bài này chúng ta cùng tính chất của Rượu Etylic (ancol etylic hoặc etanol), axit Axetic và chất béo và đặc biệt là vận dụng các tính chất này trong việc giải một số bài tập về rượu etylic, axit Axetic và chất béo.

A. Tóm tắt lý thuyết về rượu Etylic, axit Axetic và chất béo

I. Rượu Etylic

1. Công thức cấu tạo của rượu Etylic

- Công thức cấu tạo: CH₃-CH₂-OH

2. Tính chất vật lý của rượu Etylic

- Rượu etylic (ancol etylic hoặc etanol) C₂H­₅OH là chất lỏng, không màu, sôi ở 78,3^oC, nhẹ hơn nước, tan vô hạn trong nước và hòa tan được nhiều chất như iot, benzen,...

3. Tính chất hóa học của rượu Etylic

• Phản ứng cháy của rượu Etylic

 C₂H₅OH  +  3O₂  2CO₂ + 3H₂O

• Etylic tác dụng với Na

 2C₂H₅OH  +  Na →  2C₂H₅ONa +  H₂

• Etylic tác dụng với axit axetic

 CH₃COOH  +  HO–C₂H₅  ←^{H₂SO_{4(đặc,nóng)}}→  CH₃COOC­₂H₅  +  H₂O.

 axit axetic      etylic                                  etylaxetat 

II. Axit Axetic

1. Công thức cấu tạo axit Axetic

- Công thức cấu tạo rút gọn: CH₃-COOH

2. Tính chất vật lý của axit Axetic

- Axit axetic CH₃COOH là chất lỏng, không màu, vị chua, tan vô hạn trong nước.

3. Tính chất hóa học của axit axetic

• Axit axetic cũng có đầy đủ tính chất của một axit, nhưng là một axit yếu.

- Dung dịch axit axetic làm quỳ tím đổi thành màu đỏ.

- Axit axetic tác dụng với oxit bazơ, bazơ tạo thành muối và nước.

 CH₃COOH  +  NaOH  →  H₂O  + CH₃COONa (Natri axetat)

 2CH₃COOH  + Na₂CO₃  →  2CH₃COONa +  CO₂  +  H₂O

- Axit Axetic tác dụng với ancol etylic tạo ra este và nước

 CH₃COOH  + HO-C₂H₅  ←^{H₂SO_{4(đặc,nóng)}}→ CH₃COO C₂H₅ + H₂O

III. Chất Béo

1. Công thức cấu tạo của chất béo

• Chất béo là hỗn hợp nhiều este của glixerol với các axit béo và có công thức chung là (R-COO)₃C₃H₅.

- Trong đó R có thể là C₁₇H₃₅- ; C₁₇H₃₃- ; C₁₅H₃₁-;...

2. Tính chất vật lý của chất béo

- Chất béo có nhiều trong dầu, mỡ. Mỡ ở thể rắn, còn dầu ở thể lỏng.

- Chất béo nhẹ hơn nước, không tan trong nước, tan được trong dầu hỏa, xăng,...

3. Tính chất hóa học của chất béo

• Thủy phân trong môi trường axit :

 (RCOO)₃C₃H₅ + 3H_2­O   3RCOOH  +  C₃H₅(OH)₃

• Thủy phân trong  môi trường kiềm:

 (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH  3RCOONa  +  C₃H₅(OH)₃

B. Bài tập luyện tập về Rượu Etylic, Axit Axetic và chất béo

* Bài 1 trang 148 SGK Hóa học 9: Cho các chất sau: rượu etylic, axit axetic, chất béo. Hỏi:

a) Phân tử chất nào có nhóm – OH? Nhóm – COOH?

b) Chất nào tác dụng với K? với Zn? Với NaOH? Với K₂CO₃?

Viết các phương trình hóa học

° Lời giải bài 1 trang 148 SGK Hóa học 9:

a) Chất có nhóm – OH: rượu etylic (C₂H₅OH), CH₃COOH.

 Chất có nhóm – COOH: axit axetic (CH₃COOH).

b) - Chất tác dụng được với K: rượu etylic và axit axetic:

 2C₂H₅OH + 2K → 2C₂H₅OK + H₂↑

 2CH₃COOH + 2K → 2CH₃COOK + H₂↑

- Chất tác dụng được với Zn: CH₃COOH

 2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂↑

- Chất tác dụng được với NaOH : axit axetic và chất béo :

 CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

 (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa

- Chất tác dụng với K₂CO₃: CH₃COOH

 2CH₃COOH + K₂CO₃ → 2CH₃COOK + CO₂↑ + H₂O.

* Bài 2 trang 148 SGK Hóa học 9: Tương tự chất béo, etyl axetat cũng có phản ứng thủy phân trong dung dịch axit và dung dịch kiềm. Hãy viết phương trình hóa học xảy ra khi đung etyl axetat với dung dịch HCl, dung dịch NaOH.

° Lời giải bài 2 trang 148 SGK Hóa học 9:

- Phản ứng của etyl axtat với dung dịch HCl:

 CH₃COOC₂H₅ + H₂O  CH₃COOH + C₂H₅OH

- Phản ứng của etyl axtat với dung dịch NaOH.

 CH₃COOC₂H₅ + NaOH  CH₃COONa + C₂H₅OH

* Bài 3 trang 149 SGK Hóa học 9: Hãy chọn các chất thích hợp điền vào các dấu hỏi rồi hoàn thành các phương trình hóa học sau:

a) C₂H₅OH + ? → ? + H₂

b) C₂H₅OH + ? → CO₂ + ?

c) CH₃COOH + ? → CH₃COOK + ?

d) CH₃COOH + ? → CH₃COOC₂H₅ + ?

e) CH₃COOH + ? → ? + CO₂ + ?

g) CH₃COOH + ? → ? + H₂

h) Chất béo + ? → ? + muối của các axit béo.

° Lời giải bài 3 trang 149 SGK Hóa học 9:

a) 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂

b) C₂H₅OH + 3O₂  2CO₂ + 3H₂O.

c) 2CH₃COOH + 2K → 2CH₃COOK + H₂.

d) CH₃COOH + C₂H₅OH ←→ CH₃COOC₂H₅ + H₂O

e) 2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O.

g) 2CH₃COOH + Mg → (CH₃COO)₂Mg + H₂

h) Chất béo + Natri hidroxit → Glixerol + muối của các axit béo.

* Bài 4 trang 149 SGK Hóa học 9: Có ba lọ không nhãn đựng ba chất lỏng là: rượu etylic, axit axetic và dầu ăn tan trong rượu etylic. Chỉ dùng nước và quỳ tím, hãy phân biệt các chất lỏng trên.

° Lời giải bài 4 trang 149 SGK Hóa học 9:

- Trích mẫu thử và đánh số thứ tự.

- Lần lượt nhúng quỳ tím vào 3 mẫu thử trên

  + Mẫu làm quỳ tím hóa đỏ là axit axetic.

  + 2 mẫu còn lại không có hiện tượng gì.

- Cho hai chất lỏng còn lại cho vào nước, chất nào tan hoàn toàn đó là rượu etylic, còn lại là hỗn hợp dầu ăn (dầu ăn sẽ tan trong rượu etylic).

* Bài 5 trang 149 SGK Hóa học 9: Khi xác định công thức của các chất hữu cơ A và B, người ta thấy công thức phân tử của A là C₂H₆O, còn công thức phân tử của B là C₂H₄O₂. Để chứng minh A là rượu etylic, B là axit axetic cần phải làm thêm những thí nghiệm nào? Viết phương trình hóa học minh họa (nếu có).

° Lời giải bài 5 trang 149 SGK Hóa học 9:

- Ta có PTHH:

 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑.

- Ứng với CTPT: C₂H₆O, ta sẽ có 2 công thức cấu tạo

 CH₃ - O - CH₃ và CH₃ - CH₂ - OH.

⇒ Để chứng tỏ A là rượu Etylc: Cho A tác dụng bới Na nếu có khí bay ra.

- Ứng với CTPT: C₂H₄O₂ ta có các CTCT sau:

⇒ Để chứng tỏ B là axit axetic: Cho B tác dụng với Na₂CO₃ nếu có khí thoát ra.

 2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + H₂O + CO₂↑

* Bài 6 trang 149 SGK Hóa học 9: Khi lên men dung dịch loãng của rượu etylic, người ta được giấm ăn.

a) Từ 10 lít rượu 8^o có thể điều chế được bao nhiêu gam axit axetic? Biết hiệu xuất quá trình lên men là 92% và rượu etylic có D = 0,8 g/cm³.

b) Nếu pha khối lượng axit axetic trên thành dung dịch giấm 4% thì khối lượng dung dịch giấm thu được là bao nhiêu?

° Lời giải bài 6 trang 149 SGK Hóa học 9:

a) Trong 10 lít rượu 80 thì có:  rượu etylic

⇒ m_rượu = V.D = 0,8.0,8.1000 = 640 (g)

⇒ 

- Phương trình phản ứng lên men rượu:

 C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O

- Theo PTPƯ thì:

⇒ Khối lượng của axit:

- Vì hiệu suất quá trình lên men là 92% nên lượng axit có trong thực tế thu được:

⇒ m_axit = 834,8.92% = 768(g).

b) Khối lượng giấm thu được: 

* Bài 7 trang 149 SGK Hóa học 9: Cho 100g dung dịch CH₃COOH 12% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaHCO₃ 8,4%.

a) Hãy tính khối lượng dung dịch NaHCO₃ đã dùng.

b) Hãy tính nồng độ phần trăm của dung dịch muối thu được sau phản ứng.

° Lời giải bài 7 trang 149 SGK Hóa học 9:

- Ta có PTPƯ:

 CH₃COOH + NaHCO₃ → CH₃COONa + CO₂↑ + H₂O

 1 (mol)           1             1                 1          

 0,2 (mol)        ?              ?                 ?          

a) Từ công thức C% = (m_ct/m_dd).100% và theo bài cho 100g dung dịch CH₃COOH 12% nên:

- Theo PTPƯ: n_NaHCO3 = n_CH3COOH = 0,2 (mol)

⇒ m_NaHCO3 = 0,2. 84 = 16,8 (g)

⇒ Khối lượng dung dịch NaHCO₃ là:

 m_{dd (NaHCO3)} = (m_ct/C%).100 

b) Theo PTPƯ: n_CH3COONa = n_CO2 = n_CH3COOH = 0,2(mol)

⇒ m_CH3COONa = 82. 0,2 = 16,4 (g)

⇒ m_CO2 = 0,2. 44 = 8,8 (g)

⇒ Khối lượng dung dịch sau phản ứng là:

 m_dd = m_CH3COOH + m_NaHCO3 – m_CO2 = 100 + 200 – 8,8 = 291,2 (g)

⇒ C%_(CH3COONa) = (16,4/291,2).100 = 5,63 %