Soạn bài Tiếng Thu trang 19 Ngữ văn 12 Chân trời sáng tạo

* Nội dung chính:

Bài thơ miêu tả hình ảnh mùa thu đẹp đẽ của quê hương và những người phụ nữ chờ đợi chồng trở về.

* Hướng dẫn đọc:

Câu 1 trang 19 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Xác định chủ thể trữ tình của bài thơ và cho biết chủ thế ấy xuất hiện theo dạng thức nào (có từ nhân xưng rõ ràng, hóa thân vào nhân vật, một chủ thể ẩn).

Trả lời:

- Chủ thể trữ tình: Em

- Xuất hiện theo dạng thức là một chủ thể ẩn

Câu 2 trang 19 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Bạn hiểu thế nào về nhan đề Tiếng thu? Bài thơ là lời của ai nói với ai, nói về điều gì và bằng thái độ, giọng điệu như thế nào?

Trả lời:

- Ý nghĩa nhan đề:

+ Nhan đề “Tiếng thu” cũng đồng nghĩa với tiếng lòng, tiếng nói con tim của một tình yêu câm lặng.

+ Tác giả mượn mùa thu để nói thay tiếng lòng mình, muôn đời vẫn rất ban sơ, vẫn muốn được ngơ ngác trong tình yêu.

- Bài thơ là lời của tác giả nói với nhân vật em về tình yêu qua mùa thu.

- Giọng điệu thái độ: nhẹ nhàng, tình cảm, tha thiết.

Câu 3 trang 19 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào? Nêu một số hiểu biết về sự phù hợp giữa các yếu tố hình thức như thể thơ, từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ,… với chủ đề và cảm hứng chủ đạo của tác phẩm.

Trả lời:

- Bài thơ được sáng tác theo thể thơ ngũ ngôn

- Tiếng thu là bức tranh thiên nhiên được vẽ bằng hồn, bằng cả điệu nhạc rất riêng của tâm hồn thi sĩ. Cái hay của bài thơ này không nằm ở câu chữ. Nó hoàn toàn siêu thoát, là cái hồn phảng phất đâu đó đằng sau những con chữ rất sáng tỏ mà lại vời vợi mông lung kia. Người ta chỉ cảm thấy được, chứ không thể nói ra được một cách rạch ròi. Những giá trị tiêu biểu và xuất sắc trong việc sử dụng ngôn từ của Lưu Trọng Lư thể hiện trong tác phẩm Tiếng thu ở nhiều phương diện như bố cục, âm điệu, âm hưởng, tiết tấu, vần nhịp,… Sử dụng và vận dụng ngôn từ để cho thấy được cái hồn, cái đẹp của ngôn từ.

Câu 4 trang 19 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Tiếng thu được sáng tác theo phong cách nào? Nêu một số biểu hiện của phong cách sáng tác được thể hiện qua văn bản.

Trả lời:

- Bài thơ Tiếng thu được sáng tác theo phong cách lãng mạn.

- Biểu hiện: Bài thơ có khuynh hướng phá vỡ các quy phạm nhằm giải phóng con người, bộc lộ cá tính một cách tự do nhất. Bài thơ bứt phá khỏi những khuôn khổ thi luật và ngôn ngữ của thơ văn trung đại, giải phóng cái tôi thời hiện đại và cá tính sáng tạo của nhà văn.

Câu 4 trang 19 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Tìm đọc bài thơ Thu vịnh (Nguyễn Khuyến). Chỉ ra và lí giải sự khác biệt giữa hai bài Thu vịnh và Tiếng thu ở các khía cạnh sau:

a. Cách cảm nhận và gợi tả bức tranh mùa thu

b. Cách thể hiện tình cảm, tâm trạng của chủ thể trữ tình.

Trả lời:

 a) Cách cảm nhận và gợi tả bức tranh mùa thu

- Bài thơ Thu vịnh cái thanh, cái nhẹ, cái cao của nhà thơ. Nó mang cả tinh thần và cả cảnh mùa thu của miền Bắc và cũng chất chứa trong đó là nỗi u uẩn của thi nhân.

- Bài thơ Tiếng thu, mùa thu cũng khiến cho Lưu Trọng Lư có rất nhiều cảm xúc. Tác giả đã chọn cho mình một góc riêng để ngắm thu để mơ mẩn vè thu để rồi đứng ngồi không yên khi cảm xúc ùa về và để rồi viết lên những trang thu tuyệt diệu.

b) Cách thể hiện tình cảm, tâm trạng của chủ thể trữ tình.

* Bài thơ Tiếng thu:

+ Bức tranh mùa thu được gợi mở trong câu hỏi thứ nhất: Mùa thu với ánh “trăng mờ” thơ mộng đã về nhưng lại khiến cho chúng ta thấy buồn man mác và mơ hồ

+ Hình ảnh người cô phụ nhớ chồng đang chinh chiến nơi xa khiến cho chúng ta hiểu được sao mùa thu lại man mác buồn, vì mùa thu lãng mạn là vậy nhưng hạnh phúc của người cô phụ đang không được trọn vẹn

+ Khung cảnh mùa thu thật đẹp hiện ra rõ nét nhưng lại không còn lãng mạn vì tiếng lá thu “xào xạc” và hình ảnh chú nai vàng đang đứng một mình ngơ ngác thật cô đơn giống nàng cô phụ và như tâm hồn tác giả vậy

* Bài thơ Thu vịnh:

- Phân tích 2 câu thơ đầu:

+ Trời thu xanh ngắt mấy từng cao là một hình ảnh mô tả màu sắc của trời thu, với màu xanh ngắt và cao vút.

+ Sự rung chuyển nhẹ của những ‘’cần trúc’’ càng làm tăng thêm sự tĩnh lặng và sâu lắng của bầu trời

+ Nhà thơ miêu tả một khung cảnh mùa thu vừa có cảnh thật, vừa có không khí mùa thu

+ Từ "lơ phơ" có thể ám chỉ sự nhẹ nhàng và mềm mại của trúc khi chịu đựng sức ép từ gió.

- Phân tích 2 câu tiếp:

+ Nước biếc trông như tảng khói phủ" là một hình ảnh mô tả màu sắc của nước, với màu biếc như một tảng khói mờ mịt

+ Từ "mặc" ở đây có nghĩa là để cho ánh trăng tự nhiên chiếu vào, tạo ra một hiệu ứng ánh sáng đặc biệt trên mặt nước biếc.

+ Chỉ một vài tô điểm nhỏ của mùa thu khiến mùa thu có vẻ trìu mến.

- Phân tích 2 câu tiếp:

+ Cả hai câu thơ này tạo ra một hình ảnh về cảnh vật mùa thu với những chùm hoa trước gương nước.

+ Hình ảnh này mang đến một cảm giác thần tiên và lãng mạn, và có thể tượng trưng cho sự tĩnh lặng và sự kỳ diệu của thiên nhiên

- Phân tích 2 câu cuối:

+ "Nhân hứng cũng vừa toan cất bút" là một câu mô tả tâm trạng của người viết khi cảm thấy khó khăn trong việc viết.

+ Có lẽ cụ Nguyễn “thẹn với ông Đào'' là về khí tiết.

+ Cả hai câu thơ này tạo ra một hình ảnh về tâm trạng của người viết khi gặp khó khăn trong việc viết và cảm thấy xấu hổ trước người khác.