Soạn bài Hải khẩu linh từ trang 94 Ngữ văn lớp 12 tập 1 Kết nối tri thức

* Trước khi đọc:

Câu 1 trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Hãy chia sẻ cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo mà bạn từng đọc.

Trả lời:

Thạch Sanh là một truyện cổ tích trong kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam mà em đặc biệt yêu mến. Thạch Sanh là một nhân vật anh hùng hội tụ tất cả những phẩm chất tốt đẹp của một con người. Thạch Sanh cần cù, chăm chỉ và chịu khó. Tuy cuộc sống khó khăn, vất vả nhưng anh luôn giữ một tâm hồn trong sáng, thiện lương. Gặp người hoạn nạn, anh liền ra tay cứu giúp, bất chấp nguy hiểm. Khi được đền ơn, anh từ chối những vàng bạc, châu báu, chẳng hề nảy chút lòng tham nào. Đặc biệt, đối với kẻ năm lần bảy lượt hãm hại mình như Lý Thông, Thạch Sanh vẫn sẵn lòng tha thứ, cho hắn ta một cơ hội làm lại cuộc đời. Có thể nói, chàng Thạch Sanh chính là tượng đài người anh hùng vĩ đại nhất trong lòng em, và có lẽ là trong thế giới truyện cổ tích. Anh ấy chính là tấm gương các bạn thiếu nhi học tập và noi theo.

Câu 2 trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Kể tên một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà bạn biết. Bạn có ấn tượng với tác phẩm nào nhất? Vì sao?

Trả lời:

- Một số tác phẩm truyện truyền kì có yếu tố kì ảo: Thánh Tông di thảo (Lê Thánh Tông), Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ) và Truyền kì tân phả (Đoàn Thị Điểm),...

- Em ấn tượng với truyện Chuyện chức phán sự đền Tản Viên (trích (Truyền kì mạn lục): mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, luôn thể hiện được nhân tình thế thái trong đời sống, thái độ nhân sinh đối với mỗi người nghệ sỹ trong tín ngưỡng tôn giáo, cách hành đập và ẩn dật. Bên cạnh những yếu tố kỳ ảo trên đó là hiện thực xã hội phong kiến đương thời với đầy rẫy tệ nạn mà các tác giả muốn phê phán hay vạch trần. Thể loại truyền kỳ đưa ra để phản ánh số phận bi thảm của những con người nhỏ bé trong xã hội. Từ đó thể hiện niềm tự hào, nhân tài, thể hiện tinh thần dân tộc, văn hoá nước Việt.

* Trong khi đọc:

1. Giới thiệu lai lịch, chân dung nhân vật chính.

- Nguyễn Cơ – cung phi triều Trần, con gái nhà quan.

- Tiểu tự là Bích Châu.

- Tính tình đứng đắn, dung nhan tươi tắn, thông hiểu âm luật.

- Vua Duệ Tông cho kén vào cung.

2. Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí có tác động như thế nào tới cảm xúc của bạn?

-  Những chi tiết gợi sự linh thiêng:

+ Hình ảnh Bích Châu: xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông, nhan sắc phi thường, dung nhan lộng lẫy, sắc đẹp rạng ngời.

+ Cung điện dưới đáy biển Bích Châu sinh sống, nguy nga, tráng lệ

+ Long Quân giúp vua Trần Duệ Tông đánh tan quân Chiêm Thành; Bích Châu giúp vua Trần Duệ Tông tìm được con trai.

- Những chi tiết gợi sự linh thiêng ấy tác động tới cảm xúc người đọc:

+ Kích thích trí tò mò, khám phá.

+ Câu chuyện thêm ly kỳ, hấp dẫn nhờ những chi tiết kỳ ảo.

+ Gợi cảm giác thiêng liêng, tôn kính.

+ Số phận oan nghiệt của Bích Châu khiến người đọc thương cảm.

+ Niềm tin vào công lý được khẳng định khi Bích Châu được minh oan.

3. Dự đoán về hành động, ứng xử của nhân vật Bích Châu

- Dự đoán hành động, ứng xử:

+ Khi biết tin vua Trần Duệ Tông đi đánh Chiêm Thành: Bích Châu lo lắng cho sự an nguy của vua, sẵn sàng giúp đỡ vua.

+ Khi vua Trần Duệ Tông bị quân Chiêm Thành bao vây: Bích Châu sẽ sử dụng phép thuật để đánh tan quân Chiêm Thành, khuyên vua tha mạng cho vua Chiêm Thành.

+ Khi trở về cung điện dưới đáy biển: tiếp tục giúp đỡ vua Trần Duệ Tông, Bích Châu sẽ bù đắp cho con trai những năm tháng thiếu vắng mẹ.

+ Khi gặp lại người chồng cũ: không oán trách người chồng cũ, chúc phúc cho người chồng cũ.

4. Dự đoán diễn biến câu chuyện.

- Dự đoán về diễn biến câu chuyện

+ Vua Trần Duệ Tông chiến thắng quân Chiêm Thành

+ Vua Trần Duệ Tông tìm lại được con trai

+ Bích Châu trở về cung điện dưới đáy biển

+ Vua Trần Duệ Tông lập đền thờ Bích Châu

5. Chú ý nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông.

- Nội dung đối thoại qua thư trao đổi:

+ Hai bên tranh luận về chủ quyền của vùng đất Lạng Sơn.

+ Quảng Lợi vương đưa ra các bằng chứng lịch sử để chứng minh Lạng Sơn thuộc về Đại Minh.

+ Lê Thánh Tông bác bỏ các bằng chứng của Quảng Lợi vương và khẳng định chủ quyền của Đại Việt.

6. Chú ý những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung.

- Chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung:

+ Khi Bích Châu bị nghi oan, nàng đã được đưa ra xét xử công khai.

+ Các bằng chứng được đưa ra và được thẩm tra kỹ lưỡng.

+ Có hệ thống cơ quan thực thi.

+ Có các hình phạt đưa ra.

7. Chú ý sự lặp lại của yếu tố “giấc mộng” trong diễn biến của câu chuyện.

- Giấc mộng được lặp lại nhiều lần:

+ Giấc mộng của vua Trần Duệ Tông

+ Giấc mộng của Bích Châu

+ Giấc mộng của người con trai

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Qua hình tượng Bích Châu – một người mạnh mẽ, hiếu thảo, thương con, trí tuệ, thông minh – tác giả thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm.

Câu 1 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Lập bảng thống kê các sự kiện, nhân vật, chi tiết,... có tính chất linh thiêng, kì ảo xuất hiện trong văn bản.

Trả lời:

Câu 2 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Thông qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng Bích Châu, bạn có nhận xét gì về phẩm chất, đức tính của mẫu hình người phụ nữ mà tác giả đã xây dựng trong truyện?

Trả lời:

Mẫu hình người phụ nữ trong truyện: nết na, đức hạnh, chung thủy, son sắt, cương trực, mạnh mẽ, hiếu thảo, thương con, trí tuệ, thông minh, dung dị, mộc mạc.

Câu 3 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện đã đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm?

Trả lời:

- Yếu tố lịch sử:

+ Giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội.

+ Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần dân tộc.

- Yếu tố kì ảo:

+ Làm nên tính li kì, hấp dẫn, khiến người đọc tò mò.

+ Thể hiện niềm tin vào sức mạnh con người, công lí, lẽ phải.

→ Đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện góp phần tạo nên tác phẩm hấp dẫn, lôi cuốn, có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao.

Câu 4 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Trong số các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo bạn, chi tiết hoặc sự việc nào hấp dẫn hơn cả? Vì sao?

- Trong số các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo em chi tiết con rùa vàng xuất hiện có hấp dẫn hơn cả. Vì:

+ Kích thước khổng lồ, khác biệt với bình thường.

+ Rùa có thể nói tiếng người và giúp đỡ người khác.

Câu 5 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Nêu suy nghĩ của bạn về quan điểm hiện thực của tác giả thể hiện qua:

a. Việc miêu tả bộ máy nhà nước của Quảng Lợi vương.

b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương.

Trả lời:

a. Việc miêu tả bộ máy nhà nước của Quảng Lợi vương: đây là bộ máy còn đơn giản, chưa có sự phân chia quyền cấp rõ ràng.

b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương: phản ánh mâu thuẫn giữa hai thế lực: triều đình Lê – Trịnh và nhà Nguyễn

Câu 6 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Trình bày nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản.

Trả lời:

- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản:

+ Giúp tái hiện cuộc trò chuyện giữa các nhân vật một cách chân thực, sinh động.

+ Thể hiện tính cách, đặc điểm của từng nhân vật.

+ Tăng tính biểu cảm, gợi hình cho ngôn ngữ.

+ Phản ánh quan niệm, giá trị văn hóa của dân tộc.

Câu 7 trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Bình luận về chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ.

Trả lời:

Chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ. Đây là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của tác giả, ở đó có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo. Qua đó, thể hiện niềm tin vào sự bất tử của linh hồn, và lòng biết ơn của nhân dân đối với những người có công với đất nước.

* Kết nối đọc – viết:

Bài tập trang 105 sgk Ngữ văn 12 Tập 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu cảm nhận của bạn về hình tượng nhân vật Bích Châu trong tác phẩm.

Trả lời:

Bích Châu trong tác phẩm Hải khẩu linh từ là một nhân vật đáng ngưỡng mộ. Cô là một người phụ nữ thông minh, can đảm và có tấm lòng nhân ái. Bích Châu đã trải qua nhiều khó khăn và gian khổ trong cuộc sống, nhưng cô vẫn luôn kiên trì và không bao giờ từ bỏ. Sự kiên nhẫn và quyết tâm của cô đã giúp cô vượt qua mọi thử thách và trở thành một người thành công. Bích Châu cũng là một nguồn cảm hứng cho những người xung quanh, với lòng nhân ái và sự tận tụy trong việc giúp đỡ người khác.

Hình tượng Bích Châu thể hiện niềm tin vào sức mạnh siêu nhiên, vào sự phù trợ của thần linh trong cuộc chiến chống giặc ngoại xâm. Đồng thời, nó cũng ca ngợi lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta. Nàng Bích Châu là một hình tượng nhân vật đẹp đẽ, cao quý, mang giá trị nhân văn sâu sắc. Nàng là biểu tượng cho lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý chí quyết tâm chiến thắng của nhân dân ta.