Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây trang 19 lớp 10 Cánh Diều tập 1

Soạn bài Chiến thắng Mtao Mxây trang 19 Ngữ văn lớp 10 Cánh Diều tập 1

Chuẩn bị

Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây

- Khi đọc sử thi, các em cần chú ý:

+ Tóm tắt được nội dung chính của văn bản.

+ Nhân vật chính là ai? Nhân vật được miêu tả ở phương diện nào?

+ Biện pháp nghệ thuật nổi bật của văn bản là gì? Lời người kể chuyện và lời nhân vật được thể hiện như thế nào?

+ Liên hệ, kết nối với kiến thức và kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.

- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh đoạn trích:

Tác phẩm Đăm Săn là sử thi của dân tộc Ê-đê. Qua câu chuyện về người anh hùng Đăm Săn, ta thấy hình bóng lịch sử và văn hoá của đồng bào Ê-đê nói riêng và Tây Nguyên nói chung. Đăm Săn là một tù trưởng anh hùng đã lập nên những kỉ tịch như thuần phục với dữ. làm rẫy, bắt cá,... và lừng lẫy hơn cả là chiến thắng hai tù trường thù địch là Mtao Gru và Mtao Mxây". Với khát vọng trở thành tù trưởng hùng mạnh, dù đã có hai người vợ xinh đẹp là Hồ Nhị và Hơ Bhi, Đăm Săn vẫn đi cầu hôn nữ thần Mặt Trời nhưng thất bại... Đoạn trích dưới đây kể chuyện tù trưởng Mao Mxây lừa lúc Đăm Săn cùng dân làng đi vắng đã kéo người tới cướp pha buôn làng của chàng và bắt Hơ Nhị về làm vợ. Đăm Săn đánh Mao Mxây để cứu vợ về.

Trả lời câu hỏi giữa bài

Nội dung chính Chiến thắng Mtao Mxây: Văn bản kể về trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây.

Câu 1 trang 19 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua các yếu tố nào?

Trả lời:

Màu sắc văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua:

- Đầu sàn hiên đẽo hình mặt trăng, đầu cầu thang đẽo hình chim ngói.

- Cầu thang rộng một chiếc lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một ché đuê vẫn không sợ chật.

Câu 2 trang 20 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây.

Trả lời:

- Khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng.

- Trông hắn dữ tợn như một vị thần.

- Hắn đóng một cái khố sọc gấp bỏ múi, mặc một cái áo dài nút, đi từ nhà trong ra nhà ngoài, dáng tần ngần do dự, mỗi bước mỗi đắn đo, giữa một đám đông mịt mù như trong sương sớm.

Câu 3 trang 21 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.

Trả lời:

Biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây là biện pháp nói quá và so sánh.

Câu 4 trang 21 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý chi tiết ông Trời giúp đỡ Đăm Săn.

Trả lời:

Đăm Săn đã thấm mệt. Chàng vừa chạy vừa ngủ, mộng thấy ông trời. Ông Trời mách Đăm Săn lấy cái chày mòn ném vào vành tai Mtao Mxây.

Câu 5 trang 22 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn như thế nào?

Trả lời:

Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm cộng đồng đối với tù trưởng Đăm Săn đó là sự sùng bái, tôn trọng những kẻ mạnh, kẻ tốt. Qua đó, nhằm thể hiện khát vọng có người đứng đầu, người lãnh đạo tài ba của dân làng. Bởi người đó sẽ đại diện cho cả một bộ tộc, quyết định đến tương lai của mọi người trong làng.

Câu 6 trang 24 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn.

Trả lời:

Không gian rộn rã với tiếng cồng chiêng vang vọng. Người người đông đúc kéo đến nhà Đăm Săn ăn mừng, cả dân làng và những tù trưởng từ xa cũng kéo đến góp mặt. Đăm Săn mở tiệc ăn uống linh đình, thịt lợn, thịt trâu ăn không ngớt, thịt lợn ăn đến cháy đen hết ông le, thịt dê ăn đến cháy hết ống lồ ô… Mọi người vui vẻ ăn mừng hòa vào tiếng cồng chiêng rộn ràng.

Câu 7 trang 24 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý vẻ đeph khác thường của người anh hùng Đăm Săn.

Trả lời:

- Đăm Săn nằm trên võng, tóc thả trên sàn, hứng tóc chàng ở dưới đất là một cái nong.

- Chàng mở tiệc ăn uống linh đình.

Câu 8 trang 24 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn.

Trả lời:

Biện pháp nghệ thuật miêu tả Đăm Săn là so sanh: mắt long lanh như chim ghếch ăn hoa tre, bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi…

Trả lời câu hỏi cuối bài

Câu 1 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Chỉ ra những sự kiện chính, lời người kể chuyện, lời nhân vật trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây.

Trả lời:

- Những sự kiện chính:

+ Trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây

+ Đăm Săn ăn mừng chiến thắng cùng dân làng

- Lời người kể: thể hiện qua những đoạn văn miêu tả, giới thiệu bối cảnh, sự kiện của truyện

- Lời nhân vật

+ Lời của Đăm Săn

+ Lời của Mtao Mxây

+ Lời của dân làng

+ Lời của ông Trời

Câu 2 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.

Trả lời:

- Nhân vật Đăm Săn được miêu tả:

+ Một người ngay thẳng, cương trực

+ Thân hình to lớn, cường tráng, có tài năng, sức mạnh phi thường, đại biểu cho người anh hùng

+ Là một người có trách nhiệm với gia đình và bộ tộc

- Sự đối lập giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là:

+ Ý chí:

Đăm Săn: tự tin, ngay thẳng

Mtao Mxây: do dự, sợ hãi

+ Năng lực:

Đăm Săn: sức mạnh phi thường

Mtao Mxây: kém cỏi, ngạo mạn

+ Lòng tin

Đăm Săn: được mọi người tin tưởng, ủng hộ

Mtao Mxây: mọi người không tin tưởng, ghét bỏ

Câu 3 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).

Trả lời:

- Biện pháp tu từ tiêu biểu là so sánh (mắt long lanh như chim ghếch ăn hoa tre, bắp chân to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi…)

- Tác dụng: nổi bật lên ngoại hình, sự dũng mãnh với sức mạnh phi thường của Đăm Săn. Đồng thời, nó giúp gây ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc.

Câu 4 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Trả lời:

Một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích là yếu tố kì ảo thể hiện qua các chi tiết miêu tả cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây hay cuộc đối thoại trong mơ giữa Đăm Săn và ông Trời.

Câu 5 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng đối với người anh hùng.

Trả lời:

Một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng đối với người anh hùng:

- “Không đi sao được! Làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cà hoang, người nhà giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa!”

- Đoàn người đông như cà tong, đặc như thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối.

- Tôi tớ mang của cải về như ong chuyển nước, như vò vẽ đi chuyển hoa

- “Đánh chiêng nào, thưa ông?”

→ Qua một số chi tiết trên, ta thấy rõ sự tôn trọng, thuần phục và ca tụng của người dân dành cho Đăm Săn – người được coi là anh hùng, một tù trưởng dũng mãnh, giàu có của cả bộ tộc.

Câu 6 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?

Trả lời:

- Đoạn trích phản ánh lí tưởng của cả một cộng đồng người. Lý tưởng về một xã hội với người cầm đầu dũng cảm, gan dạ, giúp người dân có cuộc sống âm lo, hạnh phúc. Ngoài ra, đoạn trích mang đậm vẻ đẹp của con người, mang đậm tính sử thi dân tộc truyền thống của người dân Tây Nguyên qua hình tượng anh hùng Đăm Săn tài giỏi với những chiến công hiển hách.

- Điều ấy vẫn giữa nguyên giá trị đến cuộc sống ngày nay cả về đạo đức lẫn tinh thần. Nó vẫn thể hiện một nhận thức mạnh mẽ về lối sống cộng đồng, ngợi ca và tôn vinh những người có sức mạnh, phẩm chất, dẫn dắt người dân.

Câu 7 trang 25 sgk Ngữ Văn lớp 10 tập 1: Hãy thể hiện cảm nhận của em về trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng cách vẽ một bức tranh hoặc viết đoạn văn miêu tả (khoảng 8 – 10 dòng).

Đoạn văn tham khảo

Trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là một trận chiến không cân sức giữa một bên là một người đại diện cho chính nghĩa, mang theo sức mạnh phi thường với một tinh thần quả cảm và trách nhiệm; bên còn lại đại diện cho phe phản diện, một kẻ hèn nhát, thủ đoạn âm hiểm, lắm chiêu trò. Bởi vậy, ngay từ khi bắt đầu đã định sẵn chiến thắng sẽ thuộc về Đăm Săn – người đại diện cho sức mạnh thần thánh và tinh thần chính nghĩa. Những kẻ như Mtao Mxây không thể so sánh được với Đăm Săn cả về sức mạnh lẫn phẩm chất. Kết quả là Đăm Săn chiến thắng, mở tiệc ăn mừng cùng dân làng, Mtao Mxây bị giết chết. Qua trận chiến đó, người viết muốn nhấn mạnh chính nghĩa luôn chiến thắng phi nghĩa. Đó luôn luôn là quy luật tất yếu của tạo hóa.