Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau giải chi tiết Bài 2 trang 21 sách giáo khoa Vật lý 11, bộ sách Chân trời sáng tạo. Bài toán này giúp các em củng cố cách viết phương trình dao động điều hòa và tính toán các đại lượng tức thời (vận tốc, gia tốc) tại một thời điểm cụ thể.
Một chất điểm dao động điều hoà với biên độ 4 cm, tần số 1 Hz. Tại thời điểm ban đầu, vật ở vị trí biên âm. Hãy xác định vận tốc và gia tốc của vật tại thời điểm t = 1s.
Để giải bài toán này, các em cần thực hiện các bước sau:
Xác định các đại lượng của dao động điều hòa: Từ đề bài, hãy tìm các giá trị của biên độ (A), tần số (f) và trạng thái ban đầu của vật để xác định pha ban đầu (φ).
Viết phương trình dao động: Dựa vào các đại lượng đã xác định, hãy viết phương trình li độ, vận tốc và gia tốc của vật.
Tần số góc: ω=2πf.
Phương trình li độ: x=Acos(ωt+φ).
Phương trình vận tốc: v=−ωAsin(ωt+φ).
Phương trình gia tốc: a=−ω2Acos(ωt+φ).
Tính giá trị tức thời: Thay thời điểm t=1s vào các phương trình vận tốc và gia tốc để tìm giá trị cụ thể.
• Phương trình li độ của vật dao động điều hòa có dạng:
x = Acos(ωt + φ0)
• Đề cho: A = 4(cm); f = 1(Hz)
• Theo bài ra, ta có:
f = 1(Hz) ⇒ ω = 2πf = 2π(rad/s)
• Tại thời điểm ban đầu vật ở vị trí biên âm tức A = -4(cm) khi t = 0
⇒ Pha ban đầu của dao động là: φ0 = π
• Phương trình dao động của vật là:
x = 4cos(2πt+π) (cm)
• Vận tốc của vật tại thời điểm t = 1s là:
v = −ωAsin(ωt+φ0) = −2π.4.sin(2π+π)=0
• Gia tốc của vật tại thời điểm t = 1s là:
a = −ω2.4cos(2πt+π) = −(2π)2.4cos(2π+π) = 16π2(cm2/s)
Bài toán này là một ví dụ điển hình về việc ứng dụng các phương trình dao động điều hòa để tính các đại lượng tức thời. Nắm vững các bước xác định thông số ban đầu và viết phương trình là chìa khóa để giải quyết thành công các bài toán vật lý tương tự.
• Xem thêm: