Lai phân tích là gì? Lai phân tích nhằm mục đích gì? Tương quan trội lặn là gì? có ý nghĩa gì? - Sinh 9 bài 3

Vậy cụ thể, phép lai phân tích là gì? lai phân tích nhằm mục đích gì? Sự tương tuan trội lặn là gì? ý nghĩa của sự tương quan trội lặn là gì? Tất cả sẽ được giải đáp qua bài viết về phép lai một tính trạng qua bài viết dưới đây.

I. Lai phân tích

• Lai phân tích là gì? Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn.

• Kiểu gen là tổ hợp toàn bộ các gen trong tế bào của cơ thể.

* Ví dụ: kiểu gen AA quy định hoa đỏ, kiểu gen aa quy định hoa trắng. Kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng giống nhau gọi là thể đồng hợp như: AA - thể đồng hợp trội, aa - kiểu đồng hợp lặn. Kiểu gen chứa cặp gen gồm 2 gen tương ứng khác nhau gọi là thể dị hợp (Aa). Như trong thí nghiệm của Menđen, tính trạng trội hoa đỏ ở F₂ do 2 kiểu gen AA và Aa cùng biểu hiện.

• Phép lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn. Nếu kết quả của phép lai là đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp, còn kết quả phép lai là phân tích thì cá thể đó có kiểu gen dị hợp.

→ Mục đích của phép lai phân tích: nhằm xác định kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội;

xác định kiểu gen của cơ thể mang tính trạng trội là đồng hợp tử (thuần chủng) hay dị hợp tử (không thuần chủng), xác định được tính trạng do một cặp gen alen quy định hay do nhiều cặp gen tương tác với nhau quy định.

II. Ý nghĩa của tương quan trội - lặn

• Tương quan trội - lặn là gì? Tương quan trội - lặn là hiện tượng phổ biến ở nhiều tính trạng trên cơ thể thực vật- động vật và người.

* Ví dụ: Ở cà chua các tính trạng quả đỏ nhẵn và thân cao là trội, còn quả vàng, có lông tơ và thân lùn là các tính trạng lặn; ở chuột lang các tính trạng lông đen, ngắn là trội, còn lông trắng, dài là lặn. 

- Thông thường các tính trạng trội là các tính trạng tốt, còn những tính trạng lặn là những tính trạng xấu. Một trong những mục tiêu của chọn giống là xác định được các tính trạng trội và tập trung nhiều gen trội quý vào một kiểu gen để tạo ra giống có giá trị kinh tế cao.

- Để xác định được tương quan trội lặn người ta sử dụng phép lai phân tích:

* Ví dụ: P: AA × aa

 F₁: Aa

 F₁ × F₁: Aa × Aa

 F₂ có tỷ lệ KG: 1AA : 2Aa : 1aa

→ KH: 3 trội : 1 lặn

• Ý nghĩa của tương quan trội - lặn trong sản xuất?

- Trong chọn giống nhằm đáp ứng nhu cầu: xác định các tính trạng mong muốn và tập trung nhiều gen quý vào 1 kiểu gen để tạo giống có giá trị cao. Người ta dựa vào tương quan trội – lặn.

- Trong sản xuất, để tránh sự phân li tính trạng diễn ra, trong đó xuất hiện tính trạng xấu ảnh hưởng tới phẩm chất và năng suất của vật nuôi, cây trồng, người ta phải kiểm tra độ thuần chủng của giống.

III. Trội không hoàn toàn

• Sơ đồ lai:

+ Hình trên trình bày kết quả phép lai giữa hai giống hoa thuộc loài hoa phấn là hoa đỏ và hoa trắng. F₁ toàn hoa màu hồng, còn F₂ có tỉ lệ: 1 hoa đỏ: 2 hoa hổng: 1 hoa trắng.

• Trội không hoàn toàn là gì? Trội không hoàn toàn là hiện tượng di truyền trong đó kiểu hình của cơ thể lai F₁ biểu hiện tính trung gian giữa bố và mẹ, còn ở F₂ có tỉ lệ kiểu hình là 1:2:1.